Қазақстан Республикасының ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті

Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты

«Отандық және шетелдік ғылыми әдебиеттегі 1921-1922 жылдардағы Қазақстандағы аштық» тақырыбындағы дөңгелек үстелдің ақпараттық хаты


2021 жылғы 21 қыркүйекте Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты 1920 жылдардың басындағы ашаршылықтың 100 жылдығына арналған «Отандық және шетелдік ғылыми әдебиеттегі 1921-1922 жылдардағы Қазақстандағы аштық» тақырыбындағы дөңгелек үстел өткізіледі.

Бүгінгі таңда кеңестік мемлекет тарихының «жабық» тақырыптарының бірі – 1921-1922 жылдардағы ашаршылықты жан-жақты зерделеу қажеттігі пісіп-жетілді. 30-жылдардың басындағы аштықты зерттеуге көп көңіл бөлінеді, ал алдыңғы жаппай аштық біршама «көлеңкеде» қалып, жүйелі зерттеу нысанына айналмады. 1917 жылы билікке елді, соның ішінде қазақ өлкесін басқарудың күштік және командалық-әкімшілік әдістерін қолданған большевиктер келгені белгілі. Қарама-қарсы күштермен қарулы қақтығыс аясында олар өнеркәсіптік кәсіпорындарды ұлттандыруды жүргізді, азық-түлік салымы енгізілді. Осы және басқа шаралар құрғақшылық пен егіннің жетіспеушілігіне, әсіресе дала тұрғындары арасында жаппай ашаршылыққа әкелді. Сол қайғылы оқиғалардан бері 100 жыл өтсе де, ашаршылықтың себептері, ауқымы мен салдары әлі күнге дейін отандық және шетелдік тарихнамада тиісті бағасын алған жоқ және қалың жұртшылыққа ұсынылған жоқ. 1920 жылдардың басында аштықтан қаза тапқандардың санын анықтау туралы мәселе әлі күнге дейін ашық күйінде қалып отыр, өйткені барлық өлім жағдайлары тіркелмеген және ескерілмеген, ал құжаттардың бір бөлігі мұрағат қорларынан алынған. Тарихи-демографиялық зерттеулерде 1 миллионнан астам адамның саны аталған, өйткені ҚазАССР халқының басым бөлігі (60-тан 93% – ға дейін) аштыққа ұшыраған адамдар санатына жатқызылған (Орынбор, Қостанай, Ақтөбе, Орал, Бөкей губерниялары). Ашаршылық халықтың барлық топтарын қамтыды және Ресейдің, Еділдің, Украинаның орталық аудандарынан республиканың солтүстік, батыс және шығыс бөліктеріне босқындар ағымының салдарынан апатты мөлшерде болды. Жолда көптеген босқындар балаларын тағдырына қалдырып, қайтыс болды. Ашаршылықтың тұрақты серіктері халықтың кедейленуі және қылмыстың өсуі болды: тонау, өзін-өзі айыптау, ұрлық, кісі өлтіру. Аштықпен күресу үшін аштыққа көмек көрсету комиссиялары құрылды, әртүрлі салықтар енгізілді, ерікті қайырымдылықтар жиналды және т.б. Алайда, қабылданған шаралар көбінесе тиімсіз болды және қысқа мерзімде аштық пен оның ел өмірінің әлеуметтік-экономикалық және демографиялық салаларындағы зардаптарының алдын ала алмады. «ИРН АР09259227 «1921-1922 жылдардағы Қазақстандағы ашаршылық және оның зардаптары (жаңа мұрағат және жазба дереккөздер негізінде)» жобасын жүзеге асыру аясында дөңгелек үстел өткізіледі.

Дөңгелек үстел жұмысының негізгі бағыттары:

– 1921-1922 жылдардағы аштықты зерттеудің тұжырымдамалық және әдіснамалық тәсілдері: мифологизация және стереотиптер;

– 1921-1922 жылдардағы ашаршылықтың тарихнамасы: сыни талдау;

– Қазақстандағы 1921-1922 жылдардағы ашаршылықтың себептері, ауқымы мен салдары туралы жаңа мұрағат деректері;

– 1921-1922 жылдардағы аштықты зерттеудің пәнаралық әдістері;

– ауызекі тарих аштық туралы әңгімелік дереккөзі ретінде;

-1920 жылдардың басындағы Оңтүстік Украинадағы, Солтүстік Кавказдағы, Еділ бойындағы және Қазақстандағы ашаршылықты зерттеу: салыстырмалы талдау;

-1920 жылдардың басындағы ашаршылық кезеңіндегі шаруа көтерілістерін ғылыми әдебиеттерде жариялау және бағалау;

– 1921-1922 жылдардағы ашаршылыққа қарсы күрестегі ресми билік пен қайырымдылық ұйымдарының отандық және шетелдік тарихнамадағы рөлін зерделеу.

Дөңгелек үстелдің жұмыс тілдері: қазақ, орыс, ағылшын.

Дөңгелек үстелді өткізу күні: 2021 жылғы 21 қыркүйек, сағат 15:00.

Формат работы: Zoom платформасындағы онлайн-режим (конференция идентификаторы: 876 1222 6011, коды: 508632).

Дөңгелек үстелге қатысу үшін өтінімдер 2021 жылдың 1 қыркүйегіне дейін электрондық нұсқада «1921-1922 жж. аштық» дөңгелек үстелі» белгісімен bek.alma_81@mail.ru e-mail-не қабылданады. Дөңгелек үстел жұмысының қорытындысы бойынша материалдар жинағын шығару жоспарлануда, мақалаларды қабылдау 2021 жылдың 10 қыркүйегіне дейін жүзеге асырылады.

Материалдарды рәсімдеуге қойылатын талаптар: мақала көлемі – 10-12 беттен артық емес, Microsoft Word редакторында; шрифті Times New Roman, кегль 12; жоларалық интервал – бір; абзац – 1 см, абзац шегінісі автоматты түрде орнатылады; өрістер: жоғарғы және төменгі – 2, сол – 3, оң – 1,5; автордың аты-жөні, жұмыс орны (ұйым атауы) – оң жақ бұрышта; баяндаманың атауы бас әріптермен төменде қала, ел орталық бойынша орналастырылады.

Ғылыми дереккөздерге сілтемелер төртбұрышты жақшада реттік нөмірмен көрсетілуі керек (мысалы, [1, 65-б.]), ескертілуіне қарай, мақала мәтінінің соңында орналастырылған пайдаланылған әдебиеттер тізіміне сәйкес.

Ұйымдастыру комитеті конференция тақырыбына немесе қойылатын талаптарға сәйкес келмейтін материалдарды қабылдамауға құқылы.

Ұйымдастыру комитетінің байланыстары: Ұйымдастыру комитетінің байланыстары: 050010, Алматы қ., Шевченко көшесі, 28, ҚР БжҒМ ҒК Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты, ғалым хатшы – М.М.Козыбаева (8777-367-80-83 – ватсап), жетекші ғылыми қызметкер С.А. Асанова (8777-521-10-54).

ҚАТЫСУҒА ӨТІНІМ

Аты-жөні толығымен
Жұмыс орны, лауазымы
Ғылыми дәрежесі және атағы
Байланыс адресі мен телефоны, e-mail:
Баяндама тақырыбы

 

Құрметпен, ұйымдастыру комитеті