2021 жылғы 28 қыркүйекте  «Шетелдік аудитория үшін Қазақстанның қысқаша тарихын әзірлеу» мемлекеттік тапсырма мен бағдарламалық-нысаналы қаржыландырудың ғылыми жобасын орындау шеңберінде  ҚР БҒМ ҒК Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтында «Қ.-Ж.К. Тоқаевтың «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» мақаласын іс жүзінде жүзеге асыру аясында шетелдік аудитория үшін Қазақстанның қысқаша тарихын әзірлеудің өзектілігі» атты Республикалық ғылыми-практикалық конференция өткізілді.

2021 жылғы 5 қаңтарда ҚР Президенті Қ.-Ж.К. Тоқаевтың «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» атты бағдарламалық мақаласы жарық көрді, онда шетелдік аудитория үшін Қазақстанның қысқаша тарихын жазу қажеттілігіне назар аударылды. Жаңа тұжырымдамалық көзқарас тұрғысынан және шетелдік архивтер мен кітапханаларда жаңадан анықталған тарихи дереккөздерді талдау негізінде дайындалған бұл академиялық басылым көптеген пікірталас мәселелерін сапалы қайта қарауға мүмкіндік береді, сонымен қатар Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған іс-шаралар шеңберінде әлемдік тарих контексінде қазақ халқының мыңдаған жылдық тарихы туралы объективті білімді қалыптастыруға елеулі үлес қосады. Президент атап өткендей: «Бұл әлемге қазақ халқының шынайы көпғасырлық тарихын айтудың жалғыз жолы. Әрбір халық жат идеологияның ықпалына берілмей, өз тарихын өзі жазуға тиіс».

Зерттеудің маңыздылығы адамзат гоминидтері пайда болғаннан бергі объективті және сенімді тарихи білімдердің дамуында, олардың тас, қола және темір дәуірінде дамуы, тайпалар одағының құрылуы, Қазақстан территориясындағы алғашқы түрік қағанаттары, Қазақ хандығы, орыс отаршылдығы, «Алаш» ұлт-азаттық қозғалысы, кеңестік кезең, тәуелсіздік алып, бүгінгі күнге дейінгі уақытты қамтуда. Тәуелсіздік кезеңі нарықтық қатынастарды орнату, ұлттың рухани жаңғыруы жолына түскен Қазақстан Республикасының егеменді және демократиялық мемлекет ретінде қалыптасуының мәселелерін көрсетеді. Қазақстан Республикасының сыртқы саясаттағы және сыртқы саяси бастамалардағы стратегиясы, республикада ұлтаралық келісім мен тұрақтылықты құру жөніндегі жұмыстар егжей-тегжейлі баяндалатын болады, бұл шетелдік оқырмандар арасында республиканың оң имиджін қалыптастыруға көмектеседі.

Бұл жұмыс ұлттық бірегейлікті сақтауға, тарихи сананы қалыптастыруға мүдделі ғылыми-зерттеу институттарының ғылыми қызметкерлеріне, ҚР жоғары оқу орындарының профессорлық-оқытушылық құрамына және мемлекеттік қызметшілерге, шет елдіктерге, сондай-ақ қалың оқырманға арналады.

Конференцияның мақсаты – шетелдік аудиторияға еліміздің қысқаша тарихын дайындау тұрғысынан Қазақстандағы тарихи, этнологиялық және антропологиялық ғылымды дамытудың өзекті бағыттарын, академиялық тарих және этнология институтының басшылығымен жобаның жұмыс тобының атқарған жұмысының негізгі нәтижелерін талқылау.

Форумға Қазақстанның түрлі өңірлерінен 55-тен астам этнолог-ғалымдар, тарихшылар, археологтар және т.б., сонымен қатар Ресей Федерациясының мамандары қатысты. Атап айтқанда, көрші елдің ғалымдары арасында тарих ғылымдарының докторы, РҒА СБ тарих институтын біраз уақыт басқарған, Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты (бұдан әрі – Институт) басшылығымен тығыз ғылыми байланыста болған профессор В.И. Козодойды атау қажет. Конференцияның модераторы бағдарламаның ғылыми жетекшісі, Институт директоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор, ҚР Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-мүшесі Зиябек Ермүханұлы Қабылдинов болды.

Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның құрметіне құттықтау сөз сөйлегендер: Ерлан Бияхметұлы Саиров – ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, «Нұр Отан» партиясы депутаттық фракциясының мүшесі, Досмұхамед Кшібекұлы Кшібеков – ҚР ҰҒА академигі, философия ғылымдарының докторы, профессор, Өмірзақ Озғанбайұлы Озғанбаев – ҚР Орталық ардагерлер кеңесі төрағасының бірінші орынбасары, тарих ғылымдарының докторы, профессор, олар Ұлы Даланың мұрагері ретінде қазақ халқының ежелгі тарихы туралы түсінік алатын шетелдік оқырмандар үшін Қазақстанның қысқаша тарихының маңыздылығын атап өтті.

Конференцияға қонақ ретінде онлайн-режимде «Мәскеу Кремльінің қару-жарақ палатасының жинағынан Абылай хан мен Уәли ханның қылыш-инсигниясы» атты баяндамасымен Новосібір мемлекеттік университетінің Гуманитарлық зерттеулер зертханасының жетекші ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының докторы Л.А. Бобров (В.Р. Новоселовпен бірлесіп), Абылай ханның ұлы – Уәлиге тиесілі осы құнды артефактінің тарихын егжей-тегжейлі баяндап берді. Форумға XVII–XVIII ғғ. Қазақ хандығының саяси және әлеуметтік құрылымын сипаттаған Отырар мемлекеттік археологиялық мұражай–қорығының ғылыми қызметкері Е.С. Әбдуахитов баяндамашы ретінде келді.

Сонымен қатар конференцияда «Ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі Қазақстанның қысқаша тарихы» (шетелдік аудитория үшін) кітабының басып шығаруға дайындалатын бөлімдерінің негізгі авторларының баяндамалары тыңдалды: З.Е. Қабылдинов – «Жұмабай Шаяхметовтың өмірі мен қызметінің кейбір аспектілері», Е.А. Әбіл, ҚР БҒМ ҒК Мемлекет тарихы институтының директоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор – «Қазақстанның қысқаша тарихындағы ұлттық тарихты репрезентациялаудың әдіснамалық қағидаттары»; Институттың жаңа дәуірдегі Қазақстан тарихы бөлімінің бас ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының докторы, профессор М.Ж. Әбдіровтың «Қазақстан: өлкенің көне және көне тарихындағы қазақтардың арғы бабалары»; Б.Ғ. Аяған, ҚР БҒМ ҒК Мемлекет тарихы институты директорының орынбасары, тарих ғылымдарының докторы, профессор – «Тарихи әдебиеттегі мұрағаттар деректері бойынша Тәуелсіз Қазақстанның тарихы»; З.Ғ. Сақтағанова, этномәдени және тарихи-антропологиялық зерттеулер орталығының директоры, Е.А. Бөкетов Қарағанды мемлекеттік университетінің археология, этнология және отан тарихы кафедрасының профессоры, тарих ғылымдарының докторы – «Орталық Қазақстандағы 1931-1933 жылдардағы ашаршылық туралы жаңа мұрағат құжаттары»; тарих ғылымдарының докторы, профессор К.У. Торланбаева – «Дала өркениетінің призмасы арқылы Қазақстан тарихындағы түркі дәуірі»; Р.Ж.Темірғалиев, тарихшы, «Аспандау» ғылыми білім беру қорының басқарма мүшесі – «XVIII ғ. 30-шы жж. басындағы қазақ-орыс келіссөздеріндегі жоңғар қаупі факторының маңызы»; А.Т. Абдулина ҚР БҒМ ҒК Ш.Ш. Уәлихановтың атындағы Тарих және этнология институты директорының қоғаммен байланыс жөніндегі орынбасарының м.а., тарих ғылымдарының кандидаты – «Қазақ тілі: қалыптасуы мен ерекшеліктері». Баяндамашылар бұл басылымның басты мақсаты адам гоминидтерінің пайда болу сәтінен бастап, олардың тас, қола және темір ғасырлары кезеңінде дамуы, тайпалар одағының, Қазақстан аумағындағы алғашқы түркі қағанаттарының, Қазақ хандығының, Ресей отаршылдығының, «Алаш» ұлт-азаттық қозғалысының, Кеңестік кезеңінің қалыптасуы, тәуелсіздік алуы кезеңдерінен бастап бүгінгі күнге дейінгі объективті және шынайы тарихи білімді тұжырымдау екенін атап өтті. Е.А. Әбіл тарихшы-авторларға өркениеттік тәсілді ұстанып, «Ұлы Дала өркениеті» терминін кітаптың барлық бөлімдерінде қолдану қажеттігін атап өтті. Тәуелсіздік кезеңі Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастардың қалыптасу, ұлттың рухани жаңғыру жолына түскен егеменді және демократиялық мемлекет ретінде қалыптасу мәселелерін көрсететін болады. ҚР-ның сыртқы саясаттағы стратегиясы мен сыртқы саяси бастамалары, республикада ұлтаралық келісім мен тұрақтылықты қалыптастыру жөніндегі жұмысы егжей-тегжейлі баяндалады, бұл шетелдік оқырмандардың республиканың оң имиджін қалыптастыруға сөзсіз көмектеседі.

Көрсетілген тақырыптық блоктарды талқылау нәтижесінде келесі ҚАРАР қабылданды:

1. Ғалым-антрополог, тарих ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі, 1. «Қ.-Ж.К. Тоқаевтың «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» мақаласын іс жүзінде жүзеге асыру аясында шетелдік аудитория үшін Қазақстанның қысқаша тарихын әзірлеудің өзектілігі» атты Республикалық ғылыми-практикалық конференция сәтті өткізілді деп есептелсін.

2. Орындаушы авторларға бөлімнің мәтінін жазу кезінде Ш.Ш.Уәлиханов ат. Тарих және этнология институтының 14.07.2021 ж. Ғылыми кеңесінің №4 отырысында талқыланған және бекітілген «Шетелдік аудитория үшін Қазақстанның қысқаша тарихын әзірлеу» (2021-2022) тұжырымдамасын басшылыққа алу ұсынылсын.

3. Орындаушы-авторларға бөлімдерді жазу кезінде 2021 жылғы 22 шілдедегі әдістемелік дөңгелек үстелде және осы конференцияда айтылған тұжырымдамалық, әдіснамалық ережелер мен ескертулерді ескеру ұсынылсын.

4. «Ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі Қазақстанның қысқаша тарихы» кітабының бөлімдерін орындаушы-авторларға өздері таңдаған бөлімдерді жазуды сапалы және мерзімінде (а.ж. 15 қарашасына дейін) аяқтау ұсынылсын.

5. Орындаушы-авторлар дайындаған бөлім мәтіндерін сараптау үшін редакциялық алқа құру.

6. «Ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі Қазақстанның қысқаша тарихы» ғылыми-көпшілік басылымын қазақ және ағылшын тілдеріне сапалы түрде аударуды ұйымдастыру.

7. Осы конференцияның материалдарын электронды және баспа форматтарында жариялау.