Қазақ ұлтының негізі кім, ол қалай қалыптасып, қандай кезеңдерден өтті. Бүгінде тарихшылар осы мәселені зерттеуге ерекше ден қоюда. Ғалымдардың айтуынша, бүгінде оқылып жатқан қазақ тарихы көбіне XV ғасырдан кейінгі кезеңді қамтиды. Ал, ежелгі, орта ғасырдағы ұлттың өткені әлі зерттелмей жатыр. Тарихшылар алда жазылатын жаңа оқулықтарда осы кемшілікті ескермек. Еске сала кетейік, таяуда Мемлекеттік хатшы Марат Тажин ұлттық тарих пен қазіргі заманғы тарих бойынша жаңа базалық екі оқулық дайындауды тапсырған болатын.
Зардыхан ҚИНАЯТҰЛЫ, Ш.УӘЛИХАНОВ АТЫНДАҒЫ ТАРИХ ЖӘНЕ ЭТНОЛОГИЯ ИНСТИТУТЫНЫҢ БАС ҒЫЛЫМИ ҚЫЗМЕТКЕРІ:
– Тарих бар, тарих жоқ деуге болмайды. Тарих жазылды, жазылып жатыр. Бірақ, тарихтың шолақ келте тұстары бар. Өйткені, бізді түрік дәуірінен бөліп қарайды. Қазақ тарихы, қазақ мемлекеті, қазақ ұлы тек XV ғасырда пайда болған сияқты көрінеді.
Қазақстан тарихына байланысты деректерді зерттеу үшін қазір бір топ маман Иран, Қытай, Ұлыбритания сияқты бірқатар елдердің мұрағаттарына аттанды. Олар әлі ғылыми жұмыстарға енбеген қазақ ұлтының тарихына қатысты тың деректерді зерттейтін болады. Оны кешенді жүргізу үшін бірінші кезекте бізге маман қажет, – дейді ғалымдар. Өйткені, қазір ежелгі дәуір тайпаларының ілімі мен жазуын білетін маман жоқтың қасы екен.
Хангелді ӘБЖАНОВ, Ш.УӘЛИХАНОВ АТЫНДАҒЫ ТАРИХ ЖӘНЕ ЭТНОЛОГИЯ ИНСТИТУТЫНЫҢ ДИРЕКТОРЫ:
– Ғалымдарды даярлау үлкен проблема. Қазір доктор философии дейді, PhD доктор осыған бөлініп жатқан орындар тарих пәні бойынша онша көп емес. Міне, осыны да биыл ұлғайта ма деген ойымыз бар. Болашақ арқылы шетелде тарихшы мамандарды даярлау өзекті мәселе. Айтайық, Орта ғасырлар ежелгі дәуірлердің тілдерін білетін тарихшылар жоқтың қасы. Ал, оларды білмей, біз араб, парсы деректерін антикалық деректерді қалай пайдаланамыз? Міне, осыны шешу керек.
Сондай-ақ, тарихшылар бізде антропология ғылымының да тұралап тұрғанын айтады. Мәселен, қазір Қазақстанда бұл салада 3-4 ғана ғалым бар. Ал ежелгі дәуірді зерттеу үшін бұл саланы дамыту қажет. Және қазір бұрынғы Кеңес одағы құрамында болған көптеген мемлекеттер өздерінің кейінгі тарихын да қайта қарап жатыр. Бұл орайда мамандар өзіміздегі көптеген мұрағаттардың әлі толық зерттелмей отырғанын алға тартады. Аталған жұмыстарды жүйелеу үшін қазір Қазақстан тарихының жаңа тұжырымдамасы әзірленуде. Бұл құжат күзде Үкімет қарауына ұсынылмақ.
Тілші: Ғайни Дәулетбаққызы
Оператор: Кенже Амраев