Қазақстан Республикасының ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті

Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты

Ғылыми кеңес


Ғылыми кеңес – Институт басқармасының алқалық ұйымы. Ғылыми кеңес құрамы, оның міндеттері, құзіреті мен жұмыс регламенты Институт жарғысымен және Институттағы Ғылыми кеңестің ережесімен анықталады.

Соңғы жылдардағы жұмысы бойынша тарқатып ақпарат берсек. 2021 ж. Ғылыми кеңестің жеті отырысы өткізілді, барлығы 52 мәселе қарастырылды. Олардың арасында Ғылыми кеңес құрамын, Институт қызметі бойынша құрылымына сай жылдық жоспарлар мен есептерді бекіту, магистратура мен докторантура бағдарламалары бойынша мәселелер (зерттеу тақырыптарын бекіту, жетекшілері мен ғылыми кеңесшілерін тағайындау т.б.), ғылыми бағдарламалар мен жобаларды жүзеге асыру туралы есептер бар. «Рухани жаңғыру» бағдарламасын жүзеге асыру бойынша шараларды өткізу туралы, ҚР Президентінің Жолдауын ғылыми-ақпараттық сүйемелдеу туралы, Институт ғалымдарының жарияланымдар бойынша белсенділігі туралы, Институттың ғылыми журналдарының қызметі туралы және т.с.с. мәселелер қарастырылды.

«Ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі Қазақстан тарихы» академиялық басылымның жеті томдық етіп әзірлеу» бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру жобасының жұмысын үйлестіру мақсатында Ғылыми Кеңес шешімінің негізінде Қазақстан тарихы бойынша жаңа академиялық басылымды дайындау орталығы құрылды.

2022 ж. Ғылыми кеңестің жұмысы жыл басында бекітілген жоспарға сай жүргізілді. Оған сәйкес ай сайын, тек жазғы демалыстың екі айын қоспағанда, он рет өткізілуі тиіс еді. Соңғы №10 Ғылыми кеңес отырысы профессор С.Е. Әжіғалидың 70 жас мерейтойына арналып, салтанатты түрде өткізілді.

Институт құрылымы ұлғайып, Астана және  Петропавл қалаларында ұйымның филиалдары ашылды.

«Қазақстанның далалық аймағы мен диаспора аумағындағы ескерткіштерді далалық этноархеологиялық (этноархитектуралық) зерттеудің методикасы» гранттық қаржыландыру жобасының жұмысын үйлестіру негізінде Ғылыми Кеңес шешімімен Ескерткіштану ғылыми-зерттеу орталығы құрылды. 

Жалпы, 2022 ж. Ғылыми кеңес отырысында әр түрлі мәселелерді қоспағанда 47 мәселе қарастырылып, олардың әрқайсысы бойынша шешімдер қабылданды.

2023 ж. Ғылыми кеңестің жұмысы жоспарға сай жүргізілді. Ондағы белгіленген негізгі мәселелер төмендегідей бағыттардан тұрды:

  • ғылыми-ұйымдастыру іс-шаралары, медиа-жоспар, филиалдар мен бөлімдердің, орталықтардың, бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру және гранттық қаржыландыру жобалары, Методологиялық семинар, Жас ғалымдар кеңесінің жылдық жұмыс жоспарлары және жарты жылдық, жылдық есептерін  бекіту;
  • еңбектерді баспаға ұсыну;
  • магистранттар мен докторанттардың тақырыптарын бекіту ғылыми тәжірибесін, тағылымдамасын ұйымдастыру;
  • Институттағы журналдардың жұмысы;
  • Институт кітапханасының жұмысы;
  • Институт архивінің жұмысы;
  • кәсіподақ жұмысы; 
  • іссапарлар туралы есеп;
  • сайттың жұмысы және т.б.
  • ж. Институт құрылымы бойынша өзгеріс жасалып, Сыртқы байланыс, ақпарат және ғылыми кластер бөлімі мен Дүние жүзі тарихы бөлімі біріктіріліп, Дүние жүзі тарихы және сыртқы байланыс бөлімі ретінде аталатын болды.

Жоспардағы мәселелердің (54 болды, бірақ қарастырылған 63) дені уақытында қарастырылды.

Жыл сайын Институт бөлімдерінің, филиалдардың, орталықтардың жоспарлары бекітіліп, есептері тыңдалады:

  • Институттың Астана қ. филиалы;
  • Институттың Петропавл қ. филиалы;
  • Ежелгі және орта ғасырдағы Қазақстан мен іргелес елдер тарихы бөлімі;
  • ;
  • Тарихи демография және  ҚХА бөлімі;
  • XX  ғасырдағы Қазақстан тарихы бөлімі;
  • Тарихнама, деректану және заманауи методология бөлімі;
  • Этнология және антропология бөлімі;
  • Дүние жүзі тарихы және  сыртқы байланыс бөлімі;
  • Қазақстан тарихы бойынша жаңа академиялық басылымды дайындау орталығы;
  • Ескерткіштану ғылыми-зерттеу орталығы.

Ғылыми кеңестің шешіміне сәйкес 2021 ж. Институттың «құрметті профессоры» атағы көрнекті ресейлік тарихшы-ғалым, тарих ғылымдарының докторы, профессор, «Алихан Букейханов. Человек-эпоха» (Ресей, Новосібір қ.) кітабының авторы В.И. Козодойға, 2022 ж. көрнекті тарихшы-ғалым, тарих ғылымдарының докторы, профессор, А. Қараға (Түркия), ал 2023 ж. көрнекті тарихшы, тарих ғылымдарының докторы, профессор М.Ж. Әбдіровке берілді.

Ғылыми кеңес шешімімен тарихшы-ғалымдардың ізденістерінің нәтижесі ретінде ғылыми еңбектер қарастырылып, баспаға ұсынылады. Мәселен, 2021 ж. баспаға 5 монография, 5 құжаттар мен материалдар жинағы, 10 конференция және дөңгелек үстел материалдарының жинағы ұсынылды. Ал 2022 ж.  жалпы 15 монография және ұжымдық монография, 9 конференция мен дөңгелек үстел материалдары, 6 құжаттар мен материалдар жинағы, сонымен қатарсаяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі Мемлекеттік комиссияның материалдары (ХХ ғасырдың 20-50 жылдары) бойынша 33 томдық еңбек, 4 әр түрлі еңбек (биобиблиографиялық сөздік, биобиблиографиялық көрсеткіш, оқу-әдістемелік құрал,  мақалалар жинағы) баспаға ұсынылды. 2023 жылдың қорытындысы бойынша монографиялық еңбек  – 25, Атырау облысының тарихы бойынша үш тілдегі (қазақ, орыс, ағылшын) 3 томдық – 9, конференция материалдары – 8, архив құжаттары мен материалдарының жинағы – 45, қолжазбалар жинағы – 2 том, энциклопедия – 1 баспаға ұсынылды.