Қазақстан Республикасының ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті

Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты

Астана қаласындағы филиалы


Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының Астанадағы филиалы (бұдан әрі – Филиал) – ҚР БҒМ ҒК бағдарламалық-нысаналы және гранттық қаржыландыру шеңберінде ғылыми-зерттеу бағдарламаларын іске асыратын құрылымдық бөлімше.

Филиал директоры – PhD доктор Қозыбаева Махаббат Мәлікқызы.

Филиал қызметінің мақсаты – ҚР Президентінің 20.11.2020 жылғы Жарлығын және Саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссияның жұмысы аяқталғанға дейін оның алдына қойылған міндеттерді іске асыруды ғылыми-талдамалық қамтамасыз ету, ғылыми жобаларды іске асыру шеңберінде институттың бейінді бағыттары бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу болып табылады.

Филиалдың ғылыми қызметінің мәні:

  1.  Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссияның қызметін Жобалық кеңсенің құрамында жұмыс істеген кезеңінде ғылыми-талдамалық қамтамасыз ету болып табылады;
  2. кәсіпорынның тапсырмасы бойынша тарих ғылымдары, этнология (этнография) және антропология саласында іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізу; 
  3. республикалық және халықаралық бағдарламаларға қатысу және отандық және халықаралық гранттар бойынша, сондай-ақ тапсырыс берушілермен жасалған шарттар негізінде жұмыстарды орындау;

4) аяқталған зерттеулер мен конкурстық жобалардың ғылыми сараптамаларын, сондай-ақ Филиал қызметінің бағыты бойынша арнайы қорытындыларды жүзеге асыру;

5) Филиал қызметінің бағыты бойынша консультациялық және ғылыми-талдау қызметтерін көрсету;

6) Филиал қызметінің бағыты бойынша ғылыми конференциялар және басқа да ғылыми іс-шаралар өткізу;

7) Филиал қызметінің бағыты бойынша тағылымдамалар мен біліктілікті арттырудың басқа да нысандарын ұйымдастыру;

8) Филиал қызметінің бағыты бойынша басқа ұйымдармен ғылыми ынтымақтастық;

9) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін оларды тәжірибеде қолдануға байланысты коммерцияландыру.

САЯСИ ҚУҒЫН-СҮРГІН ҚҰРБАНДАРЫН ТОЛЫҚ АҚТАУ ЖӨНІНДЕГІ МЕМЛЕКЕТТІК КОМИССИЯНЫҢ ҚЫЗМЕТІН ҒЫЛЫМИ-САРАПТАМАЛЫҚ СҮЙЕМЕЛДЕУ

Филиал Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссия (бұдан әрі – Мемкомиссия) құру туралы ҚР Президентінің 20.11.2020 жылғы Жарлығын іске асыруды ғылыми-талдамалық қамтамасыз ету мақсатында құрылды және оның қызметкерлері Мемкомиссияны сүйемелдеу жөніндегі жобалық кеңсенің жұмысына тартылды. Жобалық кеңсе тұрақты негізде Мемкомиссия отырыстарын, брифингтерін ғылыми-әдістемелік сүйемелдеуді жүзеге асырады, Мемкомиссияның жұмыс топтарының басшыларымен, жұмыс топтарының заңгерлерімен кеңестер, әдіснама бойынша кіші комиссияның отырыстарын, тақырыптық семинарлар өткізеді. 

Жобалық кеңсе жұмысы аясындағы Филиал жұмысының бағыттары:

  •  отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми-талдау материалдары мен сараптамалық пікірлерін орналастыру үшін Қазақстандағы саяси қуғын-сүргіндер бойынша «Ұлттық жады» мамандандырылған ғылыми журналын ашу бойынша жұмыс жүргізу;
  •  отандық және шетелдік мұрағаттардың жабық қорларында жұмыс істеу және жаңа санаттар мен кіші санаттарға сәйкес саяси қуғын-сүргіндер және қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау туралы ғылыми-талдау материалдарын дайындау;
  •  саяси қуғын-сүргін құрбандарының бірыңғай республикалық дерекқорын Мемкомиссия порталында жариялау үшін Мемкомиссия мен өңірлік комиссиялардың жұмыс топтарының материалдарын дайындау және редакциялау;
  •  Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін бойынша халықаралық конференцияларды өткізуге қатысу;
  •  ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің «Қолжазбалар және сирек кітаптар ұлттық орталығы» РММ базасында Ұлттық жады институтын және жобалық кеңсені құру бойынша ұсыныстар әзірлеу; 
  •  саяси қуғын-сүргін құрбандарының Мемлекеттік мемориалдық мұражайын және саяси қуғын-сүргін құрбандарының өңірлік, оның ішінде бұрынғы БМСБ (ОГПУ), IIХК(НКВД) әкімшілік ғимараттары, ЛББ (ГУЛАГ) лагерлері базасында, қуғын-сүргінге ұшыраған қайраткерлер тұрған жерлерде музейлер және т.б. ашу жөнінде ұсыныстар әзірлеу;
  • Қазақстандағы халық көтерілістері орналасқан негізгі аудандардың, жаппай ату және саяси қуғын-сүргін құрбандарын жерлеу орындарының тарихи карталарын жасау бойынша ұсыныстар әзірлеу; 
  •  жүргізілген зерттеулердің алдын ала нәтижелері, саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау мәселелері бойынша жаңа тұжырымдамалық және теориялық тұжырымдар, тақырыптық бағыттар бойынша заң жобаларын әзірлеуге ұсынылатын ұсыныстар мен негіздемелер туралы Мемкомиссия жұмыс топтарының есептері мен сараптамалық қорытындыларын дайындауды ғылыми-әдістемелік сүйемелдеу;
  • жобалау кеңесімен келісім бойынша және Мемкомиссияның логотипін пайдалана отырып, Мемкомиссия мен өңірлік комиссиялардың жұмыс топтарының құпиясыздандырылған құжаттар жинақтарын, монографияларын басып шығаруды сүйемелдеу бойынша жұмыс;
  •  ғылыми зерттеулердің нәтижелерін Мемкомиссия порталында, рецензияланатын ғылыми журналдарда (БҒССҚК және т. б.) жариялау;
  •  саяси қуғын-сүргін құрбандары туралы материалдарды ақпараттық құралдарда жариялау, республикалық телеарналарда түрлі телебағдарламаларға қатысу.

ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫ

Зерттеу кезеңінің мақсаттары мен міндеттері. Институт филиалының мақсаттары мен міндеттері гранттық және нысаналы қаржыландыру жобалары, сондай-ақ «Рухани жаңғыру» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде Қазақстан тарихының өзекті мәселелерін зерделеумен байланысты зерттеу жұмыстарын іске асыруға бағытталған. Қазіргі тарихи сана тарихи өткеннің беттеріне деген қызығушылықты ғана емес, өткен тарихтың бөлшектері мен тетіктері туралы объективті шындықты білуді қажет етеді. Бұл жағдайда тарихшылар мен тарих ғылымы өткенді түсінуде жаңашыл болуға шақырады. 

Бағдарламалық-мақсатты қаржыландыру аясында Филиал қызметкерлері бірнеше бағыттар бойынша зерттеулер жүргізеді:

  1. «Ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі Қазақстан тарихы» академиялық жеті томдық басылымын әзірлеу»(орындаушылар-PhD докторы М. М. Қозыбаева, докторант А. Р. Бейсембаева)

Бағдарлама мақсаты– қазақстандық қоғамда еліміздің объективті, академиялық негізделген тарихына деген қызығушылық өсіп келе жатқандықтан, Қазақстан халқының ежелгі заманнан қазіргі кезге дейінгі саяси, экономикалық және этно-демографиялық тарихының үдерістерін бейнелейтін тарих ғылымының жаңа жетістіктері негізінде 7 томдық Отандық тарих бойынша академиялық басылымды әзірлеу. 

  1. «Қазақстанда XX ғ.20-50-ші жылдардағы жаппай саяси қуғын-сүргін және ақтау үдерістері: бірыңғай деректер базасын құру»(орындаушы – М.М. Қозыбаева).

Бағдарлама мақсатысаяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссияның, оның әдіснама жөніндегі кіші комиссиясының және отандық және шетелдік мұрағаттардан жаңа мұрағат материалдарын анықтау, жинау және талдау жөніндегі жұмыс топтарының жұмысын ғылыми-сараптамалық сүйемелдеу, жабық қорларды құпиясыздандыру, оларды ғылыми айналымға енгізу, Қазақстанда саяси қуғын-сүргін құрбандарының бірыңғай базасын құру, толық ақтау үдерістерін аяқтауға арналған ұсынымдар дайындау.

Ғылыми зерттеулерді гранттық қаржыландыру аясында Филиал қызметкерлері ғылыми зерттеулерді келесі бағыттар бойынша жүзеге асырады: 

іске асыру мерзімі 2020-2022 жылдар (27 ай):

  1. «ХХ ғасырдың 30-жж. басындағы жаппай ашаршылық кезеңіндегі Орта Азия республикалары мен Ресейдегі қазақ көшпелілері: орналасуы мен бейімделуі» (орындаушы – М.М. Қозыбаева);

Бағдарлама мақсатыXX ғасырдың 30-шы жылдары басталған жаппай ашаршылық кезеңінде Орта Азия республикалары мен Ресейдің шектес аумақтарында қазақ қоныс аударушыларының мұрағат және жазба материалдарын, оқиға куәгерлері мен олардың ұрпақтарының ауызша естеліктерін анықтау және зерделеу негізінде әлеуметтік-экономикалық және құқықтық жағдайын кешенді зерделеу.

Жоба міндеттері:

– ХХ ғасырдың 30-шы жылдарының басындағы ашаршылық кезеңінде отандастардың қазақ жерінен тыс жерлерге шектес өңірлерге мәжбүрлі қоныс аудару тарихы бойынша басып шығарылған ғылыми әдебиеттер мен дереккөздерді кешенді талдау;

– осы мәселе бойынша жаңа мұрағаттық және жазбаша дереккөздерді жинау және талдау;

– XX ғасырдың 30-шы жылдары басталған жаппай ашаршылық куәгерлерінің ұрпақтары – ақпарат берушілерге сауалнама жүргізу;  

 –  белгіленген кезеңде қазақтардың республикадан тыс жерлерге мәжбүрлі қоныс аударуының негізгі кезеңдері мен бағыттарын зерттеу;

– Орталық Азия Республикалары мен Ресейдегі қазақ көшпенділеріне қатысты жергілікті және орталық билік органдарының саясатын зерделеу;

– ХХ ғасырдың 30-шы жылдарының басында Қазақстан аумағында және одан тыс жерлерде аштықтағы қазақ халқының жүріп-тұру картасын жасау;

– қазақ жерінен тыс жерлерде көшуге мәжбүр болған көшпелілердің болған орындарын анықтау;

– қазақ қоныс аударушылары мен жергілікті билік пен кеңес республикалары халқының өзара қарым-қатынасын зерттеу;

– қазақ көшпелілерінің шаруашылық қызметі мен тұрмысының сипаттамасы, олардың бейімделу ерекшеліктерін анықтау;

– қазақ қоныс аударушыларының рухани және материалдық мәдениетіндегі ерекшеліктерді анықтау;

– ашаршылық кезеңінде көші-қонның қазақ диаспорасы мен ирредентінің қалыптасу үдерістеріне әсерін анықтау, көшіп-қонушылардың ұрпақтарын тарихи отанына қайтарудың қазіргі заманғы үдерістерімен өзара байланысты белгілеу.

Жоспар жобасын іске асырудың соңғы сатысы ретінде ұжымдық монография, мұрағаттық құжаттар жинағы, XX ғасырдың 30-шы жылдарының басындағы жаппай ашаршылық кезеңінде шектес аумақтарға қазақ халқының мәжбүрлі көші-қон тарихы бойынша көрген адамдардың естеліктер жинағын басып шығару жоспарланып отыр.

Іске асыру мерзімі 2021-2023 жылдар (36 ай):

  1. «1921-1922 жылдардағы Қазақстандағы жаппай ашаршылық және оның салдарлары (жаңа архивтік және жазбаша дереккөздер негізінде)»(жетекші – М.М. Қозыбаева);

Бағдарлама мақсатымұрағаттық, жазбаша және фольклорлық дереккөздерді тарту негізінде 1921-1922 жылдардағы Қазақстан аумағындағы жаппай ашаршылық пен оның салдарын кешенді және жүйелі зерттеу болып табылады.

Жоба міндеттері:

– 1921-1922 жылдардағы Қазақстан аумағындағы ашаршылық мәселесі бойынша қолда бар отандық және шетелдік ғылыми әдебиеттер мен жарияланған дереккөздерге мұқият талдау жасау;

– 1921-1922 жылдардағы жаппай ашаршылық мәселесі бойынша мұрағат көздерін, жазба көздерін, фольклорлық шығармаларды жинау және жүйелеу;

– 1921-1922 жылдарға қатысты белгіленген аймақтағы жаппай ашаршылықтың себептері мен барысын талдау; 

– жергілікті және орталық билік органдарының (Орынбор қаласындағы Қазақ кеңестік автономиясының) жаппай ашаршылыққа қарсы тұру үдерісін зерттеу;

– республиканың ашаршылықтағы және аштықтан қайтыс болған азаматтарының санын анықтау;

– тұратын округтерінен тыс жерлерге, оның ішінде көршілес Ресей губернияларының аумағына қоныс аударған қазақстандықтардың санын анықтау; 

– 1921-1922 жылдардағы ашаршылықтан неғұрлым жаппай қырылған аудандарды зерттеу;

– ашаршылықтағы халықтың республикадан тыс жерлерге көші-қонының ерекшеліктерін зерделеу;

– 1921-1922 жж. жаппай ашаршылық жылдарында Ресейдің шектес губерниясының аумағында болған қазақтардың әлеуметтік-құқықтық жағдайын талдау;

– Ресейдің көршілес аймақтарынан ашаршылық босқындарын қайтару үдерісін көрсету;

– Қазақстанның солтүстік және солтүстік-шығыс өңірлеріне оралған ашаршылық босқындарын жұмысқа орналастыру және әлеуметтік-тұрмыстық мәселелерін шешу үдерісін зерделеу;

– 1921-1922 жылдары Қазақстан аумағындағы жаппай ашаршылықтың жағымсыз үдерістерін анықтау;

– Қазақстандағы ашаршылық пен РСФСР мен Түркістан АССР-дағы осыған ұқсас ашаршылыққа салыстырмалы талдау жүргізу;

– Қазақстан мысалында 1921-1922 жылдардағы ашаршылыққа қарсы күрестің неғұрлым тиімді жақтарын анықтау.   

Күтілетін нәтижелер: қойылған міндеттерді іске асыру қорытындысы бойынша 1921-1922 жылдардағы Қазақстандағы ашаршылық тарихы және оның зардаптары туралы ұжымдық монография шығару, мұрағаттық және жазбаша деректер жинағын шығару жоспарлануда. Зерттеудің негізгі нәтижелері бірқатар отандық және шетелдік ғылыми журналдарда көрсетіледі, сондай-ақ Қазақстан тарихы бойынша бірқатар оқулықтар мен оқу құралдарында орналастырылады, олардың авторлары зерттеу тобының мүшелері болады. Бұл жобаның ғылыми нәтижелерінің тұтынушысы мұрағаттар, мұражайлар, ЖОО-лар, ҒЗИ, ҚР СІМ, сондай-ақ Қазақстан Республикасының және шет елдердің тұрғындары болады.

Жас ғалымдардың 2020-2022 жылдарға арналған ғылыми жобаларын гранттық қаржыландыру аясында Филиал қызметкерлері келесі жобаны жүзеге асыруда: 

  1. «Соғыстан кейінгі он жылдықтағы Қазақстандағы шаруалар: әлеуметтік өзгеруі мен күнделікті өмірі»(жетекші – М.М. Қозыбаева);

Бағдарлама мақсаты – аграрлық тарих аясында кейінгі сталинизм кезеңіндегі Қазақстан тарихы контексінде соғыстан кейінгі колхоздық шаруалардың күнделікті өмірін жүйелі зерттеу, қазақ қоғамының дәстүрлі құрылымының әлеуметтік-экономикалық трансформациясын зерттеудегі ғылыми тәсілдерді анықтау.

Жоба міндеттері:

1. Шаруалар мысалында Қазақстанның әлеуметтік тарихын зерттеудегі теориялық-әдіснамалық тәсілдерді анықтау;

2. Соғыстан кейінгі кезеңде ел мен қалаларды азық-түлікпен және экспортқа арналған тауарлармен қамтамасыз етудегі ауыл шаруашылығының рөлін анықтау;

3. Қуатты жаңғыртуға салдарынан қоғамның дәстүрлі құрылымын өзгерту контекстіндегі әлеуметтік-экономикалық мінез-құлық пен әлеуметтік рөлдердің призмасы арқылы шаруалардың күнделікті тарихын талдау;

4. Соғыстан кейінгі кезеңдегі Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси тарихының негізгі кезеңдерін республиканың ауыл шаруашылығындағы дағдарыстық құбылыстар мысалында зерделеу;

5. КСРО-ның орталық өңірлеріндегі 1946-1947 жылдардағы ашаршылықтың әсерін, қаржыландырудың қалдық қағидатын, 1950 жылдардағы аграрлық реформаларды Қазақстанның ауыл шаруашылығындағы экономикалық дағдарысты кешенді зерделеу;

6. Күнделікті өмір мен жұмыс шындығының ерекшеліктерін, кейінгі сталинизм кезеңіндегі шаруалардың әлеуметтік трансформациясы мен маргиналдану үдерістерін зерттеу;

7. Шаруалардың экономикалық құрылымға және қоғамдық қатынастар жүйесіне қатысуын анықтау;

8. Отандық тарих ғылымының тарихнамалық және дерекнамалық базасын жаңа мұрағаттық және статистикалық материалдармен, мерзімді баспасөз дереккөздерімен, мұражай артефактілерімен, зерделенетін кезеңнің ауызша дереккөздерімен толықтыру;

9. Зерттеу нәтижелерін апробациялау және көпшілікке тарату мақсатында материалдар жинағын басып шығара отырып, ғылыми-тәжірибелік іс-шаралар өткізу;

10. Ғылыми жарияланымдарды (монографиялар мен шетелдік рейтингтік басылымдарда мақалалар), БАҚ-та баяндамалар дайындау.

Күтілетін нәтижелер:

  1. Дереккөз және тарихнамалық базаны жаңа мұрағат материалдарымен және ауызша дереккөздермен елеулі толықтыру, оларды ғылыми айналымға енгізу;
  2. Отандық және шетелдік ғылыми басылымдарда, жинақтарда, газеттерде және журналдарда мақалалар жариялау.
  3. Монографиялық зерттеу, конференция материалдарының жинағын шығару.
  4. Аталған тақырып бойынша отандық және шетелдік сарапшылар мен мамандардың қатысуымен отандық тарих мәселелеріне қоғамның назарын аудару мақсатында ғылыми-тәжірибелік іс-шаралар топтамасын өткізу.

2021 ЖЫЛҒЫ ҒЫЛЫМИ ЖАРИЯЛАНЫМДАР

1) БҒССҚК ұсынған отандық басылымдардағы жарияланымдар:

  1. Қозыбаева М.М., Қазақ босқындары XX ғ. 30-шы жж. басында Батыс Сібірде: бейімделу және орналасу мәселелері // Отан тарихы. – №3(95). – С. 110-117. (Бекенова А.А.)
  2. Қозыбаева М.М., Қазақстандағы 1921-1922 жылдардағы ашаршылық және оның зардаптары (Солтүстік Қазақстан материалдары негізінде) // Отан тарихы. – 2021. – № 4 (96)№ – 149-157 бб. (Құдайбергенова А.И., Байдалы Р.Ж.)
  3. Қозыбаева М.М. Соғыстан кейінгі кезеңдегі Солтүстік Қазақстан облысы шаруаларының әлеуметтік-экономикалық жағдайы мен күнделікті өмірінің ерекшеліктері // Қарағанды университетінің хабаршысы. Тарих. Философия сериясы. 2021. – №4– 44-53 бб.DOI 10731489/2021HPh4(КОКСОН)
  4. Beisembayeva A.R. The reasons for the weakening of the institution of the Khan’s power in the Kazakh Steppe in the context of the regional policy of the Russian Empire at the end of the 18th century and the beginning of the 19th century // Вестник Карагандинского университета. Серия «История. Философия». № 1(101)/2021 – С. 6-14
  5. Бейсембаева А.Р. Предпосылки, причины и ход выбора в ханское достоинство султана Уали // Вестник Казахского национального университета имени Аль-Фараби. Вестник. Серия историческая. №1 (100). 2021. – С. 47-57

2) Шетелдік басылымдардағы жарияланымдар(РҒДИ):

  1. Козыбаева М.М. Неизвестный голод начала 1920-х годов в казахской степи. // Вестник Кыргызского национального университета им. Ж. Баласагына. – 2021. – № 2 (106). – С. 91-99. (РИНЦ) (Гривенная Л.А.)
  2. Kozybayeva M.M. THE FEATURES OF FAMINE OF 1921-1922 IN KAZAKHSTAN AND ITS CONSEQUENCES // Электронный научный журнал «edu.e-history.kz». – 2021. – № 3 (27). // https://edu.e-history.kz/ru/ publications/view/1709. (дата обращения – 11.11.2021 г.). (РИНЦ) (Malabayev S.K.)
  3. Асанова С.А. Социальная политика советской власти в условиях голода 1921-1922 гг. в Казахстане // Вестник Кыргызского национального университета им. Ж. Баласагына. – 2021. – № 2 (106). – С. 83-90. (РИНЦ)
  4. Қозыбаева М.М. САЯСИ ҚУҒЫН-СҮРГІНГЕ ҰШЫРАҒАН ӘЙЕЛДЕР (АҚМОЛА ОБЛЫСЫ БОЙЫНША) // Электронный научный журнал «edu.e-history.kz» № 3(27), 2021 (Қ.Қ. Сәрсембина, Х.Б. Маслов)
  5. Kozybayeva M.M. URBAN FAMILY IN THE CONTEXT OF STUDYING THE EVERYDAY LIFE OF NORTH KAZAKHSTAN CITIES IN 1920-1930s // Электронный научный журнал «edu.e-history.kz». – 2021. – №4(28).
  6. Бейсембаева А.Р. Ранние упоминания в источниках Уали бахадур султана – казахского правителя XVIII века // Рецензируемый научный журнал «Тенденции развития науки и образования». Август 2021 г. № 76, Часть 3 Изд. НИЦ «Л-Журнал», 2021. – 168 с. С.130-133.

3) Ғылыми журналдардағы мақалалар:

1 Козыбаева М.М. Особенности адаптации казахских откочевников в период голода начала 30-х годов XX века среди населения Западной Сибири //  МУЗЕЙ АЛЬМАНАХЫ. Музейный альманах, июль 2021. – Павлодар: ТОО «Дом печати», 2021. – 87 с. (30-34).

4) Конференция жинақтарындағы жарияланымдар:

  1. Қозыбаева М.М. 1920-1930 жылдардағы Батыс Сібірдегі қазақ тұрғындары арасындағы мәжбүрлі көші-қон жіне қуғын-сүргін. // Материалы Республиканской научно-практической конференции «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования». – Алматы: Литера-М, 2021. – С. 93-100.
  2. Козыбаева М.М. Социально-экономическое положение крестьянства Северо-Казахстанской области в послевоенный период // Сборник материалов Международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы аграрной истории Казахстана в советский период: власть и общество». – Алматы; Институт истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова, 2021. – С. 100-108.
  3. Қозыбаева М.М. 1920-1930 жылдардағы Батыс Сібірдегі қазақ тұрғындары арасындағы мәжбүрлі көші-қон және қуғын-сүргін // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. (93- 101). –  Қаз., орыс. (в типографии).

5) БАҚ-тағы жарияланымдар:

  1. Козыбаева М.М. Единую базу всех категорий жертв репрессий намерены создать в Казахстане. // Егемен Қазақстан. – 2021. – 28 мамыр. // https://www.egemen.kz/article/276345-v-kazakhstane-namereny-sozdat-edinuyu-bazu-vsekh-kategoriy-dgertv-repressiy (дата обращения – 10.11.2021 г.)
  2. Козыбаева М.М. Трагедия откочевки // Казахстанская правда. Май 2021 г.
  3. Козыбаева М.М. Выявление материалов по голоду 1921-1922 годов в Казахстане в фондах архивов г. Москвы (РФ) // Сайт Института истории и этнологии им. Ч. Валиханова. – 2021. – 24 октября. // https://iie.kz/?p=13258 (дата обращения – 10.11.2021 г.)
  4. Асанова С.А., Капаева, А.Т. Научная командировка в г. Нур-Султан в рамках проекта «Голод в Казахстане в 1921-1922 годах и его последствия (на основе архивных и письменных источников» // Сайт Института истории и этнологии им. Ч. Валиханова. – 2021. – 16 августа. // https://iie.kz/?p=13266 (дата обращения – 10.11.2021 г.)
  5. Отандық және шетелдік ғылыми әдебиеттегі 1921-1922 жылдардағы Қазақстандағы аштық. // Портал «История Казахстана». – 2021. – 23 сентября. // https://e-history.kz/kz/news/show/33026/. (дата обращения – 10.11.2021 г.).
  6. 1920 жылы Қазақстанда халық саны 5 миллионнан кем болмаған // Егемен Қазақстан. – 2021. – 25 қазан. // https://egemen.kz/article/294146-1920-dgyly-qazaqstanda-khalyq-sany-5-millionnan-kem-bolmaghan (дата обращения – 11.11.2021 г.).
  7. Проведение Международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы аграрной истории Казахстана в советский период: власть и общество». // Сайт Института истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова. – 2021. – 25 мая. // https://iie.kz/?p=12652&lang=ru (дата обращения – 10.11.2021 г.)
  8. «Кеңес кезеңіндегі Қазақстанның аграрлық тарихының өзекті мәселелері: билік және қоғам» атты Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясы өткізілді. // Сайт Института истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова. – 2021, 25 мая // https://iie.kz/?p=12652 &lang=kk (дата обращения – 10.11.2021 г.)

6) Конференция материалдарының жинақтары:

1. Сборник материалов Международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы аграрной истории Казахстана в советский период: власть и общество». Под ред. Козыбаевой М.М. – Алматы; Институт истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова, 2021. – 192 с. ISBN 978-601-7342-52-4

2. «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. –  Қаз., орыс.