Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты

Бюджеттік бағдарлама 102 «Ғылыми зерттеулерді гранттық қаржыландыру» Басымдық: «Мәңгілік Елдің ғылыми негіздері (ХХІ ғасыр білімі, гуманитарлық ғылымдар саласындағы іргелі және қолданбалы зерттеулер» Бағыты: Гуманитарлық ғылымдардағы іргелі, қолданбалы, пәнаралық зерттеулер”

2020 ж.
Естеліктер жинағы:
1 Әулие-Ата өңіріндегі ашаршылық. Естеліктер жинағы / Құрастырушы: Т.С.Байқұлов. – Алматы, 2020. – 710 б.

Шетелдік ғылыми басылымдар
1 Алимгазинов К.Ш. Комплектование Архива Президента Республики Казахстан документами современной истории: проблемы и архивный опыт // 2 Архивный съезд. – Спб., 2020 (в печати)
2 Алимгазинов К.Ш. Методологические аспекты экспертизы ценности электронных документов // Вопросы документооборота. – 2020. – № 9 (129). – С.50-56.
Шетелдік және отандық рецензияланатын (БҒСБК ұсынған) басылымдарда мақала:
1 Байдалы Р.Ж. 1930 жылдардағы ашаршылық кезіндегі Орта Азия республикаларындағы қазақ босқындары // «edu.e-history.kz» электрондық ғылыми журналы. – 2020. – № 4 (24), қазан-желтоқсан
2 Исенов Ө.И. Қазақстандағы 30-жылдардағы ашаршылық: қазақ халқының атамекеннен көшуі // «edu.e-history.kz» электрондық ғылыми журналы. – 2020. – № 4(24) қазан-желтоқсан.
3 Исенов Ө.И. «Тургайская газета» (Тургайские областные ведомости): қазақ этнографиясы мен фольклорының үлгілері, мерзімдік басылымның тарихи дерекнамалық маңызы // Қазақ тарихы. – 2020. – №10 (187). – 49-51 бб.
4 Козыбаева М.М. Казахские откочевники на территории Западной Сибири в период голода начала 30-х гг. XX в. // Электронный научный журнал «edu.e-history.kz». – 2020 – № 4 (24), ноябрь-декабрь.
5 Мамытова С.Н. Историография истории казахов-«откочевников» за пределы Казахстана в начале 30-х гг. XX века // Отан тарихы. – 2020. – №4 (92). – С. 24- 33. https://otan.history.iie.kz/main/article/view/9/4

БАҚ жарияланымдар
1 Курманов З.К. Борьба кыргызских и казахских политических элит за возрождение национальной государственности // Электронная газета «Elgezit». – 2020. – 7 сентября. // https://elgezit.kg/2020/09/07/borba-kyrgyzskih-i-kazahskih-politicheskih-elit-za-vozrozhdenie-natsionalnoj-gosudarstvennosti/ (қаралған күні – 2.12.2020)
2 Курманов З.К. Уроки истории: О трагедии кыргызской усобицы // Электронная газета «Elgezit». – 2020. – 20 октября. // https://elgezit.kg/2020/10/20/uroki-istorii-o-tregedii-kyrgyzskoj-usobitsy/ (қаралған күні – 2.12.2020 ж.)
Круглый стол в онлайн-режиме «Казахские откочевники в республиках Средней Азии и России в период голода начала 30-х гг. XX века: источники и историография» // Сайт Института истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова. – 2020. – 12 ноября (қаралған күні – 2.12.2020)
XX ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық кезеңінде Орта Азия мен Ресей республикаларындағы қазақ босқындары: дереккөздер мен тарихнама” атты онлайн-режимдегі дөңгелек үстел // Ш.Ш. Уәлиханов ат. тарих және этнология институтының сайты. – 2020. – 12 қараша (қаралған күні – 2.12.2020 ж.)
Исенов Ө. 30-шы жылдарда қоныс аударған қазақтың жайынан / «Taisoіgan.kz. Өлкетану. Шежіре. Жаңалықтар» порталы. – 2020. – 29 қараша. // http://taisoigan.kz/tarikh-lketanu/article_post/30-shy-zhyldarda-k%CB%8Conys-audargan-k%CB%8Cazak%CB%8Cty %D2%A3-zhajynan (қаралған күні – 2.12.2020 ж.)
Дөңгелек үстелдегі баяндамалар
1 Алимгазинов К.Ш. Обзор фондов Архива Президента РК о голоде 1930-х гг. в Казахстане // Республиканский круглый стол «Казахские откочевники в республиках Средней Азии и России в период массового голода начала 30-х гг. XX века: источники и историография». – Алматы, 12 ноября 2020 г.
2 Байдалы Р.Ж. Қазақстандағы 1930–шы жылдардағы ашаршылықтың теориялық-методологиялық мәселелері // «ХХ ғасырдың 30-шы жылдарындағы жаппай ашаршылық кезеңіндегі Ресей мен Орта Азия республикаларындағы қазақ босқындары: деректері мен тарихнамасы» атты Республикалық дөңгелек үстел. – Алматы, 12 қараша 2020 ж.
3 Байқұлов Т.С. Әулие-Ата өңіріндегі 1930-1933 жылдардағы ашаршылық // «ХХ ғасырдың 30-шы жылдарындағы жаппай ашаршылық кезеңіндегі Ресей мен Орта Азия республикаларындағы қазақ босқындары: деректері мен тарихнамасы» атты Республикалық дөңгелек үстел. – Алматы, 12 қараша 2020 ж.
4 Исенов О.И. 1930-шы жылдардағы ашаршылық: қазақтардың ата мекенінен ауа көшуі // «ХХ ғасырдың 30-шы жылдарындағы жаппай ашаршылық кезеңіндегі Ресей мен Орта Азия республикаларындағы қазақ босқындары: деректері мен тарихнамасы» атты Республикалық дөңгелек үстел. – Алматы, 12 қараша 2020 ж.
5 Қозыбаева М.М. Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты: тарих және қазіргі заман // Шоқан Уәлихановтың 185 жылдығына арналған «Аққан жұлдыз» онлайн-дөңгелек үстел. – Нұрсұлтан, 9 қараша 2020 ж.
6 Козыбаева М.М. Вынужденные миграции казахов в Западную Сибирь в период голода начала 1930-х гг. // Республиканский круглый стол «Казахские откочевники в республиках Средней Азии и России в период массового голода начала 30-х гг. XX века: источники и историография». – Алматы, 12 ноября 2020 г.
7 Козыбаева М.М. Особенности пребывания казахских откочевников в Западной Сибири в период голода начала 1930-х гг. (на архивных материалах) // Международная научно-практической конференция «Архивы: историческая память и духовная модернизация», посвященная 25-летию Государственного архива городу Нур-Султана. – Нур-Султан, 19 ноября 2020 г.
8 Козыбаева М.М. Презентация Интерактивной научной исторической карты «Народ Казахстана» // Международная научно-практическая конференция «Ассамблея народа Казахстана: практика, проблемы, перспективы». – Актау, 2 декабря 2020 г.
9 Козыбаева М.М. Миграции казахов в Россию в период массового голода нач. 1930-х гг.: историография проблемы // Международная научно-теоретическая онлайн-конференция «Историко-культурное наследие Ч.Ч. Валиханова в контексте духовного возрождения», посвященная 185-летию со дня рождения Ч.Ч. Валиханова. – Алматы, 4 декабря 2020 г.
10 Козыбаева М.М. Адаптация и пребывание казахских откочевников в России в период голода начала 30-х гг. XX в. // Международная онлайн-конференция «Независимый Казахстан в потоке истории» – Павлодар, 11 декабря 2020 г.
11 Козыбаева М.М. Елбасы Н.А. Назарбаев – основоположник казахстанской модели межэтнического мира и согласия // Круглый стол в онлайн-режиме с международным участием «Модель мира и согласия Нурсултана Назарбаева: от идеи к реализации». – Нур-Султан, 2020 г.
12 Кудайбергенова А.И. 1930-шы жылдары босқындарды қайтару мәселесінің көтерілуі // «ХХ ғасырдың 30-шы жылдарындағы жаппай ашаршылық кезеңіндегі Ресей мен Орта Азия республикаларындағы қазақ босқындары: деректері мен тарихнамасы» атты Республикалық дөңгелек үстел. – Алматы, 12 қараша 2020 ж.
13 Құдайбергенова А.И. Ашаршылықтан қашқан босқындарды қайтару мәселесіне орай // «Екінші дүниежүзілік соғыс және халықтарды Қазақстанға депортациялау: жаңа дереккөздер мен заманауи әдіснамалық тәсілдер» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция. – Алматы, 24 ноября, 2020 г.
14 Құдайбергенова А.И. 1929-1933 жж. ашаршылықтың халық жадында бейнеленуі // «Ұлы ойшыл Әбу Насыр әл-Фарабидың 1150 жылдық мерейтойына арналған «әл Фараби мұрасы әлемдік руханият кеңістігінде» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция. – Жетісай, 27 қараша, 2020 ж.
15 Мамытова С.Н. Источники и историография истории трагедии голода на северо-востоке Казахстана // Республиканский круглый стол «Казахские откочевники в республиках Средней Азии и России в период массового голода начала 30-х гг. XX века: источники и историография». – Алматы, 12 ноября 2020 г.
16 Мамытова С.Н. Модель мира и согласия Н.А. Назарбаева в контексте развития научного потенциала Ассоциации кафедр АНК // Круглый стол в онлайн-режиме с международным участием «Модель мира и согласия Нурсултана Назарбаева: от идеи к реализации». – Нур-Султан, 2020 г.
17 Мамытова С.Н. Казахстан на пути к независимости: испытания и достижения // Международная онлайн-конференция «Независимый Казахстан в потоке истории» – Павлодар, 11 декабря 2020 г.

2021 ж.
Күнтізбелік жоспардың №2 бөлімі: Отандық және шетелдік мұрағаттардағы, кітапханалардағы материалдарды жинақтау. 2 (екі) мақаланы және (немесе) рецензияланатын шетелдік және (немесе) отандық нөлдік емес импакт-факторлы журналдарда (БҒСБК ұсынған) мақалаларды жариялау. (2021 жылғы қаңтар-қыркүйек).

Орындалған жұмыстар:
Күнтізбелік жоспардың №2 бөліміне сәйкес келесі жұмыстар жүргізілді:
1)Отандық және шетелдік архивтерде, кітапханаларда материалдарды жинақтау жүргізілді, зерттеудің тарихнамалық және деректік базасы жасалды.
Құжаттарды жинақтауотандық архивтерде: Нұр-Сұлтан қаласы мемлекеттік архивінде (Қозыбаева М.М.), Ақмола облысы мемлекеттік архивінде (М.М. Қозыбаева), Ақтөбе облысы мемлекеттік архивінде (О.И.Исенов), Алматы облысының архивінде(Құдайбергенова А.И., Абдулина А.Т.), Қазақстан Республикасы Президенті архивінде (Әлімғазинов Қ.Ш., Құдайбергенова А.И.), Қазақстан Республикасы Орталық мемлекеттік архивінде (Құдайбергенова А.И., Абдулина А.Т., Көбеев Р., Жүнісова Б.), Жамбыл облысы мемлекеттік архивінде (Байқұлов Т.С.), Қостанай облысы мемлекеттік архивінде (Исенов О.И., Байдалы Р.), Қызылорда облысы мемлекеттік архивінде (Құдайбергенова А.И.), Маңғыстау облысы мемлекеттік архивінде (Байдалы Р.), Оңтүстік Қазақстан облысы мемлекеттік архивінде (Құдайбергенова А.И.), Павлодар облысы мемлекеттік архивінде(С.Н. Мамытова), Шығыс Қазақстан облысы мемлекеттік архивінде(Уалтаева А.С.); шетел архивтерінде: Қырғыз Республикасы Орталық мемлекеттік архивінде (ҚР ОМА) (З.К. Курманов), Қырғыз Республикасы Орталық мемлекеттік қоғамдық-саяси құжаттама архивінде (ҚР ОМҚСҚА) (З.К. Курманов), Қырғыз Республикасы Орталық мемлекеттік кино, фото-фоно құжаттарының архивінде (ҚР КФФҚ ОМА) (Курманов З.К.)жүргізілді. Мысалы, Қырғыз Республикасының Орталық мемлекеттік архивініңқорларындағы: 10 (Партияның Қырғыз облкомитеті), 23(Қырғыз ХКК), 21(Қырғыз ОАК) құжаттар Қырғыз ХКК төрағасы Жүсіп Әбдірахмановтың қазақ босқындарын аштықтан аман алып қалудағы орасан зор жеке рөлін ашады. Оның төрағалығымен босқын қазақтарға көмек көрсету жөніндегі комиссия құрылады. Республикада Қырғыз АКСР Халық комиссарлар кеңесі жанында Қазақ босқындары істері жөніндегі комиссияның бұрыннан жұмыс істегені туралы 1933 ж. 29 мамырдағы құжатта нақтылайды Ал бұдан ертеректе, 1933 ж. 21 сәуірде Қырғыз АКСР үкіметінде 1927 жылдан Ішкі істер халық комиссары және Әділет халық комиссары қызметтерін атқарған этникалық қазақ Ескендір Жоломановтыңосы комиссияның құрамына кіргеніжайлы т.б. мәліметтер бар. Барлығы 4000-нан астам парақ алынды. Зерттеудің бастапқы базасы құрылды.

• Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасында (Нұр-Сұлтан), Орталық ғылыми кітапхана мен Ұлттық кітапханада (Алматы қ.), Л.Н. Толстой ат. Қостанай облыстық әмбебап ғылыми кітапханасы (Қостанай),Г.Н. Потанин тарихи-өлкетану мұражайындағы (Павлодар) т.б. жұмыстар негізінде тарихнамалық зерттеу базасы құрылды. Тюмень және Новосибирск облыстарының мемлекеттік мұрағаттарының жоба тақырыбы бойынша электрондық тізімдемелері зерттелді. Зерттеу тақырыбына қатысты ағылшын тіліндегі бастапқы мәтіндік материал жинақталып, әдебиеттерді өңдеу және жүйелеу жүзеге асырылды.
  2)Нөлдік емес импакт-факторы бар шетелдік және отандық рецензияланатын (БҒСБК ұсынған) басылымдарда 5 (бес) мақала жарияланды: 1 Курманов З.К. Из истории дружбы и братства: борьба с казахским «Ашаршылыком» в Кыргызстане / Вестник КРСУ. 2021. Том 21. № 3. С. 181-189; 2 Курманов З.К. Турар Рыскулов и кыргызы / Курманов, Б.С. Сарсенбаев // Вестник КРСУ. 2021. Т. 21. № 2. С. 31-35; 3 Абдулина А.Т. Воспоминания очевидцев о голоде 1930-х гг. в Казахстане: вопросы источниковедения и отражение повседневности // Отан тарихы. 2021. №3(95). С. 92-100; 4 Қозыбаева М.М., Бекенова А.А. Қазақ босқындары XX ғ. 30-шы жж. басында Батыс Сібірде: бейімделу және орналасу мәселелері // Отан тарихы. – 2021. №3(95). С. 110-117; 5 Құдайбергенова А.И., Байдалы Р.Ж. Маңғыстауөңіріндегіаштық пен босқыншылық (1920 ж. соңы – 1930 ж. басы) // Отан тарихы. 2021. №3(95). С. 126-135.
  3)1 (бір) республикалық конференция және 2 (екі) дөңгелек үстел ұйымдастырылды және өткізілді: «Қазақстандағы 30-жылдардың басындағыаштық: тарихтыңқасіреттітағылымдары» атты Республикалықғылыми-практикалық конференция (27 мамыр 2021 ж.); ҚазақстанРеспубликасыныңПрезиденті Қ.Тоқаевтың «Тәуелсіздікбәрінен де қымбат» мақаласынталқылауға жәнеАшаршылықтың 100 жылдығынаарналған «Тәуелсіздікбәрінен де қымбат»: 1921-1922 жылдар» аттыдөңгелекүстел (2021 ж. 28 ақпан), «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы ашбосқындар:жаңадеректер мен зерттеулер» атты Республикалықдөңгелекүстел(2021 ж. 28 мамыр)https://top-news.kz/aza-standa-y-hh-asyrdy-30-shy-zhyldarynda-y-asharshyly-bos-yndary-zha-a-derekter-men-zertteuler
  4) 1930 жылдардағы ашаршылықтың куәгерлері мен олардың ұрпақтарының ауызша әңгімелерін жинақтау мақсатында жоспарланған далалық экспедициялар кезінде ақпарат берушілерден сұхбат алу үшін 30-дан астам сұрақтардан тұратын, көп жауаптары бар жабық және егжей-тегжейлі жауапты қажет ететін ашық сұрақтардан тұратын сауалнамалық құрастырылды.
  5) ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы ашаршылыққа байланысты «Павлодар Ертіс өңірінің тарихи естелік орындарына» экспедициясы ұйымдастырылып, өткізілді (С.Н. Мамытова).Павлодар облысы аумағындағы «босқындардың» тағдырлары туралы ауызша сұхбаттар жүргізіліп, жазылып алынды (5 адам: Скакова Дудан Қайырбекқызы (1948 ж.т.), Файзуллина С.Ф. (1951 ж.т.), Сүлейменова Нина Әмірбаевна (1950 ж.т.), Темербаев Жұмабай Сәлікұлы (1940 ж.т.), Құсайынова Бақият (1940 ж.т.). ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы ашаршылыққа (2021 ж. сәуір) қатысты «Павлодар Ертіс өңірінің тарихи естелік орындарына» экспедициясы барысында жиналған аудио және бейне материалдар өңделді.

Орындалған жұмыстар:
Күнтізбелік жоспардың №3 бөліміне сәйкес келесі жұмыстар жүргізілді:
1)Отандық және шетелдік архивтерде, кітапханалардаматериалдарды жинақтау жүргізілді.Отандық архивтерде: Нұр-Сұлтан қаласының мемлекеттік архивінде (М.М. Қозыбаева), Ақтөбе облысы мемлекеттік архивінде (О.И. Исенов), ҚР Орталық мемлекеттік архивінде (Б. Жүнісова), Қостанай облысы мемлекеттік архивінде (О.И. Исенов, Р. Байдалы), Маңғыстау облысы мемлекеттік архивінде (Р. Байдалы), Павлодар облысы мемлекеттік архивінде (Мамытова С.Н.), Солтүстік Қазақстан облысы мемлекеттік архивінде (Уалтаева А.С.) және т.б. құжаттар жинақталды. Мысалы, Қазақстан Республикасының Маңғыстау облыстық мемлекеттік архивінен(17 қ.)Адай уезінің ашыққандарға көмек көрсету жөніндегі комиссия отырыстарының хаттамалары, Маңғыстау аудандық бюросының берген куәліктері мен анықтамалары анықталды. Түркіменстан жаққа босып бара жатқан аштардың тізімдері, Батыс Қазақстан облыстық атқару комитеті жанындағы босқындарды шаруашылықтарға орналастыру жөніндегі комиссиялар отырыстарының, қайта орала бастаған босқындардыорналастыру жөніндегі комиссия отырыстарының хаттамалары. 1934-1936 жж. қайтқан босқындардың тұрмысы және тұрғын үй жағдайы бойынша құжаттар және т. б. алынды;
Ақтөбе облысының мемлекеттік архивінің 63 қорында:«Шалқар ауданы бойынша тәркілеуге жататын шаруашылықтарды тәркілеуге келген уәкілдертуралы мәліметтер»,«БКП(б) Ақтөбе АК бюросының хаттамалары»,«Ақтөбе БКП (б) обком хатшылығы отырысының хаттамалары»,«Батпаққара ауданының шаруашылық жағдайы туралы қысқаша ақпарат», «Ашыққандарға көмек көрсету бөлімі. Ашыққандарға көмек көрсету жөніндегі комиссияның қоректік пункттер ашу, қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру, Ақтөбе, Орынбор және Орал губернияларына салықтарды қосу т.б. туралы хаттамалары; ашыққандарға көмек туралы т.б. жеделхаттар», «Отырықшыландыру жөніндегі баяндамалық жазбалар, арнайы мәліметтер және басқа да материалдар», «Ақтөбе округтік жұмысшы-шаруа инспекциясы коллегиясының Ақтөбе қалалық кеңесінің астық дайындау барысын тексеру, жұт ауруына қарсы күрес бойынша қызметін тексеру нәтижелері туралы хаттамалары, Ақтөбе қалалық кеңесінің еңбек орындары туралы», «Босқындарды орналастыру туралы және Аят ет совхозының азық-түлікпен жабдықтауы туралы баяндама жазбалар, мәліметтер», «Облыстағы босқыншылыққа қатысты қозғалыстың жай-күйі туралы арнайы жазба» және т.б. кездесті.
Шетел мұрағаттарында: Қырғыз Республикасында: ҚР ОМА, ҚР ОМҚСҚА, ҚР КФФҚ ОМА (Құрманов З.К.), Ресей Федерациясының Мәскеу қ. мұрағаттарында (Құдайбергенова А.И.) ізденіс жұмыстары жүргізілді. Ресей Федерациясының мемлекеттік мұрағаты (РФМА), Ресей мемлекеттік экономика мұрағаты (РМЭА), Ресей Мемлекеттік әлеуметтік-саяси тарих мұрағаты (РМӘСТА), Ресей мемлекеттік Ленин атындағы кітапханасында құжаттар мен материалдар алынды. Мысалы, РФМА-дан: КСРО Министрлер Кеңесі Р5446 қоры 120 тізбесінен А.И. Микоян Хатшылығының 1926-1964 жылдардағы тұрақты сақталатын істеріненА.И. Микоянның Қазақстанға 1931 ж. қаңтар-ақпандағы сапары (анықтама, ақпарат кестелері). оның Қазақстанға сапары кезінде жіберілген жеделхаттар. 5515 қордан – КСРО Халық Еңбек Халық Комиссариятының БКП(б) ОК-не Сталинге, Молотовқа, Кагановичке, Орджоникидзгежәне Андреевтің атына Қазақстанколхоздарынан ауа көшуді тоқтату жөніндегі іс-шаралар туралы баяндамалық жазбалары алынды, «РКФСР Халық Комиссарлар Кеңесінің қоныс аударған қазақтарды орналастыру туралы қатынасы»,«Құрылыс және халық шаруашылығының басқа да салалары үшін Шығыс Сібір, ҚиырШығыс өлкесі мен Якутияға жұмыс күшін тарту және жөнелту туралы іс (қаулылар, хаттамалар, нұсқаулықтар, жоспарлар, есептер, мәліметтер) және басқа да материалдар анықталды.Бұл құжаттарда босқыншылыққа ұшыраған қазақтарды да Якутия, Қиыр-Шығыс өлкесіне дейінгі жұмыстарға тарту шаралары туралы мәліметтер бар.А374 қорында 1927-1929 жылғы зерттеу деректері бойынша қазақ халқының көшіп-қону жолдарын зерттеу жөніндегі талдамалық жазба, баяндама, қаулылар мен материалдар және т.б.кездесті.РМӘСТА-дан қазақтардың ауа көшуі жөніндегі құжаттар алынды. Мысалы, 62 қор, 2 тізбе «Тәжікстан аумағынан Ауғанстанға жаппай ауа көшуі туралы; Қазақ босқындарының шекаралық бекеттерден өтуі», «Орта Азия республикалары аумағында қазақтардың (босқындар) жаппай қоныс аударуытуралы», «Орта Азиядағы БКП(б) ОК-мен, ОГПУ шекаралық посттарымен КСРО Сыртқы істерХК және ІІХК уәкілдерімен хат алмасу туралы…, босқыншылыққа ұшыраған қоныс аударушы қазақтардың, арнайы қоныс аударушылардың жағдайы туралы» және т.б. алғаш рет ғылыми айналымға енгізілетін құжаттар алынды.
Барлығы 2000 парақ архив құжаттары анықталды, осылайша зерттеудің бастапқы базасын құру жалғасты.

• Сонымен қатар, ҚР Ұлттық академиялық кітапханасында (Нұр-Сұлтан қ.), Орталық ғылыми кітапхана мен Ұлттық кітапханада (Алматы қ.), Л.Н. Толстой атындағы Қостанай облыстық әмбебап ғылыми кітапханасында, Г.Н. Потанин атындағы тарихи-өлкетану мұражайында(Павлодар қ.), Қабиболла Сыдықов атындағы Маңғыстау облыстық әмбебап кітапханасында (Ақтау қ.), С. Бәйішев атындағы Ақтөбе облыстық әмбебап кітапханасында және т.б. ізденіс жұмыстарын жүргізу негізінде зерттеудің тарихнамалық базасын құру жалғастырылды.
  Зерттеу тақырыбына қатысты ағылшын тіліндегі тарихнамалық мәтіндік материал жиналып, әдебиеттерді өңдеу және жүйелеу жүргізілді. Мысалы, Ленин атындағы Ресей мемлекеттік кітапханасының қорларынан жобаның тарихнамалық базасын құрайтын, Қазақстанмен шектес аумақтарға қазақтардың ашаршылық жылдарында ауа босу мәселесі бойынша шетелдік зерттеушілердің еңбектері суретке түсірілді.

2Ашаршылық туралы тарихи-этнологиялық далалық материалдар зерделенді және өңделді. Орта Азия мен Ресей Республикаларында аштыққа ұшыраған халықтың орналасу ерекшеліктері анықталды. Мысалы, Маңғыстау облысы, Ақтау қаласы Мұнайлы ауданының тұрғындары арасында сауалнама-сұхбат жүргізіліп, тарихи-этнографиялық далалық деректер алынды.Олар Жаңаөзен қаласына Түркіменстаннан, Тәжікстаннан, Ираннан келген, Сауалнама аштық жылдары Түркіменстанға, Тәжікстанға және Иранға көшіп келгендердің 97-32 жас аралығындағы босқындардың ұрпақтарынан жазылды. Олар: Маңғыстау облысы Мұнайлы ауданының тұрғындары Аймағамбетов Үсенбай (Түрікменстаннан), Жүпбанов Қыдырбай (Түрікменстаннан), Құндызай Әкімқызы (Тәжікстаннан), Мақатов Еламан (Тәжікстаннан), Көшурова Сәрсенбіби (Түрікменстаннан), Ақтау тұрғындары Балықбайұлы Тоқтарбай, Орақоға Ақылгек, Табылдиева Орынгүл, Абдулина Айжан, Нияз Тобыш (Ираннан), Жиенхан Атшыбайқызы (Ираннан Қазақстанға), Жаңаөзен қаласы тұрғындары Жидебаева Сынар (Түрікменстаннан) және Насырова Жанат (ата-анасы Түрікменстаннан) және т.б. Сонымен қатар, Байшуақовтың атасы Хусайн ақсақал Жұмағұл ақсақал және оның әкесі Сағидолла хазірет Жұмағұлұлы туралы жазылған мәліметтерден Кеңес өкіметі кезінде байларды тәркілеу, дін қызметкерлерін қудалау кезінде елден Тәжікстанға қашқан қазақтар жайында, жоба тақырыбын ашатын мәліметтер алынды. Мысалы, Маңғыстау түбегінің Адай-қазақтарының босқыншылыққа ұшырауының ерекшеліктеріне келсек: біріншіден, түбектен ауа көшу 1928 жылдан бастап 1934 жылдың соңына дейін жеті жыл бойы жалғасты; екіншіден, Қазақстанның басқа өңірлеріне қарағанда, маңғыстаулықтар аштық пен босқыншылыққа ерте, 1928 жылдан бастап ұшырады. Осы факторлардың барлығы Аралдағы «Адай» көтерілісіне әкелді. 1928 жылға дейін Иран Ислам Республикасында қазақ диаспорасы болған жоқ. Оларды қалыптастырудың бірінші кезеңі тәркілеу кезінде малдарымен шекарадан өткен байларкөшіне және ашаршылық кезінде қазақтардың босқыншылығына байланысты болды. Бұл кездегі тарихты қалпына келтіруге Нияз Тобыш пен Маңғыстаудың 98 жастағы тумасы Жиенхан Атшыбай (2021 ж. қыркүйегінде қайтыс болды) сұхбаттары көмектесті.
3 Республикалықғылыми-практикалық конференция өткізілді.2021 ж. 8 қазанда Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтында «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жылдарының басындағы ашаршылық және қазақтардың шектес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» тақырыбында республикалық-тәжірибелік конференция болды. Бұл конференцияны ұйымдастырудың негізгі мақсаты – ХХ ғасырдың 20-30-жж. Қазақстандағы ашаршылықтың ерекшеліктерін және қазақ халқының шектес аумақтарға мәжбүрлі көші-қонын зерттеудің өзекті мәселелерін талқылау. ZOOM негізіндегі өткізілген конференцияға ғалымдар, қоғам қайраткерлері, докторанттар, магистранттар, мектептегі тарих пәнінің мүғалімдері мен студент жастар қатысты. Конференция Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі, тарих ғылымдарының докторы, Абай атындағы ҚазҰПУ профессоры Қойгелдиев Мәмбет Құлжабайұлының алғысөзімен ашылып, Ресей ғылым академиясы Тарих институтының директоры Рынков Вадим Маркович (РФ, Новосибирск қаласы) және «Әділет» Қазақстан тарихи-ағарту қоғамы төрағасының орынбасары, тарих ғылымдарының кандидаты, жазушы Қойшыбаев Бейбіт Орынбекұлы өздерінің тұжырымдарымен жалғасты.
Конференция жұмысына Орта Азиядан: Қырғыз Республикасы Сыртқы істер министрлігі Дипломатиялық академиясының проректоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор Курманов Зайнидин Карпекович (Бішкек қаласы, Қырғызстан), Ташкент мемлекеттік педагогикалық университетінің Әлем тарихы кафедрасының доценті, тарих ғылымдарының кандидаты Пасилов Баходир Абдуллаевич (Ташкент қаласы, Өзбекстан), Қарақалпақстан бөлімінің аға ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының кандидаты Джумашев Аскар Мамбетович (Нүкіс қаласы, Қарақалпақстан) және Ресей Федерациясынан: Ресей Ғылым Академиясының Сібір бөлімінің Тарих институтының жетекші ғылыми қызметкері Аблажей Н.Н. (Новосибирск қаласы, РФ), Санкт-Петербург мемлекеттік университетінің Тарих институтынан Гонзуревский И.А. (Санкт-Петербург қаласы, РФ) баяндама жасап, өздерінің ғылыми көзқарастарымен бөлісті. Конференцияда сол бір зұлмат жылдардағы ашаршылықтың куәгерінің ұрпағы ретінде қатысқан Қызылорда қаласының тұрғыны Қыдырбаева Раушан Қыдырбайқызының «Аштықтан аман сақтаған анамның шоңқайма етігі» тақырыбындағы естелігі қатысушыларды бір толғандырып тастады. Нұр-Сұлтан, Қостанай, Ақтөбе, Атырау, Орал, Қызылорда, Тараз, Қарағанды, Рудный қалаларынан, ал, шетелдерден, Новосибирск, Санкт-Петербург, Саратов, Ташкент, Бішкек, Нүкіс қалаларының жоғары оқу орындарынан, ғылыми-зерттеу институттарынан, архив, мұражай және орта мектептерден қазақ босқындары тақырыбына бей-жай қарамайтын азаматтар қатысып, баяндамаларын ортаға салып, талқылаудан өткізді. 31 баяндама ұсынылған бұл жиын соңында Резолюция қабылданды (мазмұнымен конференция жинағының материалдарынан танысуға болады).
4Республикалық ғылыми-практикалық конференцияның материалдар жинағы шығарылды: «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы РЖ. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. – Қаз., орыс.
5Нөлдік емес импакт-факторы бар шетелдік рецензияланатын (БҒСБК ұсынған) басылымдарда 2 (екі) мақала жарияланды, 1 (бір) мақала баспаға берілді: 1 Курманов З.К. Кыргызские архивы как источник по истории казахского голодомора в 1931–1933 гг. / З.К. Курманов // Вестник КРСУ. 2021. Т. 21. № 10. С. 24-29; 2 Курманов З.К. Новые сведения о ЮсупеАбдрахманове и казахском голодоморе в Кыргызстане / З.К. Курманов, А.У. Джакишев // Вестник КРСУ. 2021. Т. 21. № 10. С. 30-36.

• Отандық журналдарда 3 (үш) мақала жарияланды:1 Козыбаева М.М. Особенности адаптации казахских откочевников в период голода начала 30-х годов XX века среди населения Западной Сибири // Музей альманахы. Музейный альманах, июль 2021. Павлодар: ТОО «Дом печати», 2021. 87 с. (30-34); 2Мамытова С.Н. Голод 1931-1933 гг. и вынужденная миграция казахов в народной памяти // Музей альманахы. Музейный альманах, июль 2021. Павлодар: ТОО «Дом печати», 2021. 87 с. (35-39); 3 Құдайбергенова А.И. Ашаршылық мәселесінің статистикалық мәліметтердегі көрінісі // Музей альманахы. Музейный альманах, июль 2021. Павлодар: ТОО «Дом печати», 2021. – 87 с. (50-56).
  6Ғылыми нәтижелерді талкылау, сонымен қатар,конференцияларда – 30 (оның ішінде 11-і жарияланды, 19-ы баяндамамен қатысты), БАҚ-та мақалалар мен сұхбаттар – 22 (оның ішінде 13-і-мақалалар, 9-і-сұхбаттар) жасады.

2021 жылғы жарияланымдар
Нөлдік емес импакт-факторы бар шетелдік және отандық рецензияланатын (БҒСБК ұсынған) басылымдардағы мақалалар:

1. Курманов З.К. Из истории дружбы и братства: борьба с казахским «Ашаршылыком» в Кыргызстане / Вестник КРСУ. – 2021. – Том 21. – № 3. – С. 181-189.
2. Курманов З.К. Турар Рыскулов и кыргызы / З.К. Курманов, Б.С. Сарсенбаев // Вестник КРСУ. – 2021. – Т. 21. – № 2. – С. 31-35.
3. Абдулина А.Т. Воспоминания очевидцев о голоде 1930-х гг. в Казахстане: вопросы источниковедения и отражение повседневности // Отан тарихы. – 2021. – №3(95). – С. 92-100.
4. Қозыбаева М.М., Бекенова А.А. Қазақбосқындары XX ғ. 30-шы жж. басындаБатысСібірде: бейімделужәнеорналасумәселелері // Отан тарихы. – 2021. – №3(95). – С. 110-117.
5. Құдайбергенова А.И., Байдалы Р.Ж. Маңғыстауөңіріндегіаштық пен босқыншылық (1920 ж. соңы – 1930 ж. басы) // Отан тарихы. – 2021. – №3(95). – С. 126-135.
6. Курманов З.К. Кыргызские архивы как источник по истории казахского голодомора в 1931–1933 гг. / З.К. Курманов // Вестник КРСУ. – 2021. – Т. 21. – № 10. – С. 24-29.
7. Курманов З.К. Новые сведения о ЮсупеАбдрахманове и казахском голодоморе в Кыргызстане / З.К. Курманов, А.У. Джакишев // Вестник КРСУ. – 2021. – Т. 21. – № 10. – С. 30-36.
8. Халықаралық және республикалық конференциялар мен дөңгелек үстелдердің жинақтарындағы мақалалар:
   1 Абдулина А.Т. Воспоминания очевидцев как важный источник по исследованию проблемы голода 1930-х. в Казахстане: к методологии вопроса // Сборник материалов международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы аграрной истории Казахстана в советскийпериод: власть и общество». – Алматы: Институт истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова, 2021. – 192 с. – С 14-18.
   2 ИсеновӨ.И. ХХ ғ. басындағыжермәселесі: елдікмәселе // Сборник материалов международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы аграрной истории Казахстана в советскийпериод: власть и общество». – Алматы: Институт истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова, 2021. – 192 с. – С. 82-88.
   3 Курманов З.К. Общая характеристика архивных материалов о казахских откочевниках в архивах Кыргызстана Сборник материалов международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы аграрной истории Казахстана в советскийпериод: власть и общество».– Алматы: Институт истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова, 2021. – 192 с. – С. 118-123.
   4 Курманов З.К. Архивы Кыргызстана как источник по истории казахского ашаршалыка // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. (33-40). – Қаз., орыс.
   5 Құдайбергенова А.И.1930 жылдары қазақ босқындарын қайтару тарихына орай // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. (68-75). – Қаз., орыс.
   6 Мамытова С.Н. «Откочевничество» или вынужденная миграция казахов Прииртышьяв 30-е годы XX века: память потомков (на материалах экспедиции «По местам исторической памяти Павлодарского Прииртышья, связанным с голодом в 30-е годы ХХ века», 2021 год) // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. (86-93). – Қаз., орыс.
   7 Қозыбаева М.М. 1920-1930 жылдардағы Батыс Сібірдегі қазақ тұрғындары арасындағы мәжбүрлі көші-қон және қуғын-сүргін // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. (93- 101). – Қаз., орыс.
   8 Исенов Ө.И.ХХ ғ. 20-30 жылдары Тәжікстан Республикасына қоныс аударған қазақ босқындары: тағдыры және олардың бейімделуі // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. (101-118). – Қаз., орыс.
   9 Байдалы Р.Ж. Түрікменстан Республикасына қоныс аударған қазақ босқындарының тағдыры мен олардың бейімделуі // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. (127-135). – Қаз., орыс.
   10 Кубеев Р.Д. О некоторых аспектах проблемы массового голода начала 1930-х годов в Казахстане в зарубежной историографии (краткий историографический обзор) // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. (142-150). – Қаз., орыс.
   11 Исенов Ө.И., Зулгариев Р.Д. Босқындар тарихы – қазақ тарихының қаралы беттері (ХХ ғасырдың 20-30 жылдары) // «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. (219-230). – 296 б. – Қаз., орыс.
   Шығарылған монографиялар мен мұрағат құжаттарының жинақтары, сондай-ақ конференция материалдарының жинақтары
   1 «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. – Қаз., орыс.
9. Ғылыми журналдардағы мақалалар
   1 Козыбаева М.М. Особенности адаптации казахских откочевников в период голода начала 30-х годов XX века среди населения Западной Сибири // Музей альманахы. Музейный альманах, июль 2021. – Павлодар: ТОО «Дом печати», 2021. – 87 с. (30-34).
   2Мамытова С.Н. Голод 1931-1933 гг. и вынужденная миграция казахов в народной памяти // Музей альманахы. Музейный альманах, июль 2021. – Павлодар: ТОО «Дом печати», 2021. – 87 с. (35-39).
   3 Құдайбергенова А.И. Ашаршылық мәселесінің статистикалық мәліметтердегі көрінісі // Музей альманахы. Музейный альманах, июль 2021. – Павлодар: ТОО «Дом печати», 2021. – 87 с. (50-56).
10. БАҚ-тағы жарияланымдар, сұхбаттар
    1 Козыбаева М.М. Единую базу всех категорий жертв репрессий намерены создать в Казахстане // www.inform.kz/ru/edinuyu-bazu-vseh-kategoriy-zhertv-repressiy-namereny-sozdat-v-kazahstane_a3793984
    2 Мамытова С.Н. выступление на местном ТВ «Ертіс – Қазақстан» о жертвах политических репрессий и голода. 5 апреля, 2021;
    3 Мамытова С.Н. Ұрпақтаржадында (ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы ашаршылықтарихы) / Saryarka-samaly/ 01.06.2021 https://saryarka-samaly.kz/zhaniliktar/rpa-tar-zhadynda-khkh-asyrdy-30-zhyldarynda-y-asharshyly-tarikhy/?sphrase_id=482
    4 Байдалы Р.Ж. Біз зерделейтін дүние көп // Костанай таңы, 8 января 2021 г.
    5 Байдалы Р.Ж. Интервью на тему голода на телеканале «Казахстан-Костанай» в программе «Интересы страны» 8 апреля 2021
    6 Байдалы Р.Ж. Казахские беженцы, переселившиеся в Россию и в республики Средней Азии и голодомора начала 1930-х годов / Телеканал «Казахстан-Костанай» в программе «Интересы страны. 16 мая, 2021.
    7 Курманов З.К.Дневник киргиза о казахах 1932 год. Не боялся ни Москвы ни мести Сталина / https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=7j9QzGGfEO4
    8 Кудайбергенова А.И. Интервью к дню Благодарности. 2021 г. 1 марта телеканал «Алматы». В 19.00 в передаче «Новости»
    9 «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жылдарындағыашаршылықбосқындары: жаңадеректер мен зерттеулер» / О республиканском круглом столе от 28 мая 2021 г. – 31.05.2021https://top-news.kz/aza-standa-y-hh-asyrdy-30-shy-zhyldarynda-y-asharshyly-bos-yndary-zha-a-derekter-men-zertteuler/
    10 Уалтаева А.С.Интервью к дню Благодарности. 2021 г. 1 марта телеканал «Алматы». В 19.00 в передаче «Новости».
    11 Исенов О. Таным мен тағылым / Қостанай таңы, 26 қаңтар 2021 жыл (№10), 5 б.
    12 Исенов О., Байдалы Р. Академик М. Қозыбаевтың тарих дамуына қосқан үлесі мен ХХ ғ. 30 жж. ашаршылық тақырыбын зерттеулері / «Қазақстан» телеарнасы Қостанай облыстық фил., «Ел мүддесі» айдары. тележурналист Қаблахат Сейдахмет алған сұқбат. 29.02.2021 ж.
    https://kostanaytv.kz/kz/archive/programs/programs_social/elmudde/1178012
    13 Исенов Ө.И. Ашаршылық – азалы жылдардың атасы, халық басына түскен үлкен нәубет // https://top-news.kz/asharshyly-azaly-zhyldardy-atasy-haly-basyna-t-sken-lken-n-ubet/21.04.2021 жарияланды
    14 Исенов О. ХХ ғ. 30 жылдарындағы ашаршылықтың халқымызға тигізген зардаптары / «Қазақстан» телеарнасы Костанай облыстық филиалы, «Ел мүддесі» айдары. 20:00, 16 мамыр 2021 https://kostanaytv.kz/kz/archive/programs/programs_social/elmudde/1197250
    15 Ашаршылық және қазақтардың шектес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны // Qazaqstan tarihy. 11 қазан. 2021 ж. https://e-history.kz/kz/news/show/33089/
    16 Козыбаева М.М. Трагедия откочевки // Казахстанская правда. Май 2021 г.
    17 Исенов О. Азалы жылдар айғағы // Наш Қостанай. 25 мая 2021 г. (№39 (3356). – С. 8.
    18 Исенов О. ХХ ғ. 20-30 жж. ауа көшкен босқындар жайынан / Taisoigan.kz 30 октября 2021. http://taisoigan.kz/tarikh-lketanu/article_post/hh-g-20-30-zhzh-aua-k%D3%A9shken-bosk%CB%8Cyndar-zhajynan Дата публикации: 30.10.2021 20:56
    19Кудайбергенова А.И.2021 ж. 28 мамырда саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күні қарсаңында Сенатта (Нұр-Сұлтан қ.) Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша жарық көрген «Ашаршылық. Голод. 1928-1934. Деректі хроника» атты жаңа еңбекті көпшілікке таныстыру рәсіміне қатысты пікір
    https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=3775038389292120&id=100003579876493
    20 Байдалы Р. Ашаршылық пен мәжбүрлі көші-қон мәселелеріне қатысты республикалық конференция өтті / https://qamshy.kz/article/66479-asharshylyq-pen-madgburli-koshiru-maselelerine-qatysty-respublikalyq-konferentsi
    21 «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жылдарының басындағы ашаршылық және қазақтардың шектес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» тақырыбында республикалық-тәжірибелік конференция өткізілді / О проведении республиканской практической конференции 8 октября 2021 г. https://iie.kz/?p=13113
    22 Страшные подробности голодомора 30-х годов рассказали павлодарцы // Об экспедиции «По местам исторической памяти Павлодарского Прииртышья», связанной с голодом в 30-е годы 20 века (Мамытова С.Н.) (21.04.2021) / https://pavlodarnews.kz/novosti/strashnye-podrobnosti-golodomora-30-kh-godov-rasskazali-pavlodartsy/
    23 «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жылдарындағыашаршылықбосқындары: жаңадеректер мен зерттеулер» (28.05.2021) / http://www.kstounb.kz/kz/news/events?node=16581
    24 Исенов Ө.И. 30 жылдары қоныс аударған қазақтың жайынан // Taisoigan.kz 29 қараша 2021. http://taisoigan.kz/tarikh-lketanu/article_post/30-shy-zhyldarda-k%CB%8Conys-audargan-k%CB%8Cazak%CB%8Cty%D2%A3-zhajynan (жарияланды 29 қараша)
    25 Исенов Ө.И. Зобалаң жылдар зардабы // Qostanaı tańy, 9 сәуір 2021 жыл (№ 41), Б. 10.

6 Республикалықжәнехалықаралықконференциялар мен дөңгелекүстелдердегібаяндамалар
1 Абдулина А.Т. Воспоминания очевидцев как важный источник по исследованию проблемы голода 1930-х. в Казахстане»// Республиканский круглый стол на тему: «Беженцы голодомора 30-х годов ХХ века в Казахстане: новые источники и исследования / Организаторы: ИИЭ им. Ч.Ч. Валиханова, Костанайская областная универсальная научная библиотека им. Л.Н. Толстого (28 мая 2021 г., г. Костанай). – Костанай, 2021.
2 Алимгазинов К.Ш. Презентация Архива Президента Республики. Казахстан «Ашаршылық ақиқаты архив құжаттарында»// Международный онлайн-форум «Независимость Республики Казахстан: история и память» в рамках международного проекта «Тарихтантағылым – өткенгетағзым» – «Память во имя будущего», 31 мая 2021 года, г. Павлодар. – Павлодар, 2021.
3 Байдалы Р.Ж.Қ. Тоқаевтың «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» мақаласына үн қосу // Республиканский круглый стол «Статья К. Токаева «Независимость превыше всего»: 1921-1922 гг. 100 лет голоду». 28 февраля 2021 г. – Костанай, 2021.
4 Байдалы Р. ХХ ғ. 30-жылдарындағы Тәжікстанғақонысаударғанқазақтартуралыдеректер // Республиканский круглый стол на тему: «Беженцы голодомора 30-х годов ХХ века в Казахстане: новые источники и исследования» / Организаторы: ИИЭ им. Ч.Ч. Валиханова, Костанайская областная универсальная научная библиотека им. Л.Н. Толстого (28 мая 2021 г., г. Костанай). – Костанай, 2021.
5 Байдалы Р.Ж. 1930 жылдары ашаршылық кезіндегі Түркменстан Республикасындағы қазақ босқындары // Международный научный семинар на тему «Политико-демографические последствия голода в Казахстане в 20-30-е годы ХХ в.». 11 мая 2021 г. – Нур-Султан, 2021.
6 Исенов О.И. 1930 жылдардағыашаршылықкезіндегіқазақбосқындары (Атырау архивінегізінде) // Международный научный семинар на тему «Политико-демографические последствия голода в Казахстане в 20-30-е годы ХХ в.». 11 мая 2021 г. – Нур-Султан, 2021.
7 Исенов О. ХХ ғ. 30-жылдарындағы Тәжікстанға қоныс аударған қазақтар туралы деректер // Республиканский круглый стол на тему: «Беженцы голодомора 30-х годов ХХ века в Казахстане: новые источники и исследования» / Организаторы: ИИЭ им. Ч.Ч. Валиханова, Костанайская областная универсальная научная библиотека им. Л.Н. Толстого (28 мая 2021 г., г. Костанай). – Костанай, 2021.
8 Мамытова С.Н. Қазақстанның Солтүстік-Шығысындағы аштық қасіретінің тарихнамасы мен деректемесі // Республиканский круглый стол «Статья К. Токаева «Независимость превыше всего»: 1921-1922 гг. 100 лет голоду». 28 февраля 2021 г. – Костанай, 2021.
9 Мамытова С.Н. История политических репрессий и голода 20-30–х годов XX века: память и ответственность // Онлайн вебинар «Казахстан: история трагедий и побед», 17 марта 2021 г. – Павлодар, 2021. https://youtu.be/anJ1WaGZXyM
10 Мамытова С.Н. Голод 1931-1933 гг. и вынужденная откочевка казахов в народной памяти (на материалах экспедиции «По местам исторической памяти Павлодарского Прииртышья// Республиканская онлайн-конференция «Голод в Казахстане в начале 30-х годов: трагические уроки истории», 27 мая 2021 г. – Павлодар, 2021.
11 Мамытова С.Н. Вступительное слово о голоде и об откочевках // Международный онлайн-форум «Независимость Республики Казахстан: история и память» в рамках международного проекта «Тарихтантағылым – өткенгетағзым» – «Память во имя будущего», 31 мая 2021 года, г. Павлодар. – Павлодар, 2021.
12 Мамытова С.Н. Опыт сбора устных исторических свидетельств о трагедии «голодобеженцев» в 30-е годы XX века // Международный круглый стол «Критерии исследований масштабов политических репрессий: отечественный и зарубежный опыт». Офлайн и онлайн формат.30 октября 2021 года. – Нур-Султан, 2021.
13 Козыбаева М.М. Саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау жөніндегі комиссияның жұмысы туралы// Республиканский круглый стол «Статья К. Токаева «Независимость превыше всего»: 1921-1922 гг. 100 лет голоду». 28 февраля 2021 г. – Костанай, 2021.
14 Козыбаева М.М. Особенности адаптации казахских откочевников в период голода начала 30-х гг. XX в. среди населения Западной Сибири // Республиканская онлайн-конференция «Голод в Казахстане в начале 30-х годов: трагические уроки истории», 27 мая 2021 г. – Павлодар, 2021.
15 Козыбаева М.М. Социально-экономическое положение казахских откочевников в период голода начала 1930-х годов в Тюменской и Омской областях // Республиканский круглый стол на тему: «Беженцы голодомора 30-х годов ХХ века в Казахстане: новые источники и исследования» / Организаторы: ИИЭ им. Ч.Ч. Валиханова, Костанайская областная универсальная научная библиотека им. Л.Н. Толстого (28 мая 2021 г., г. Костанай). – Костанай, 2021.
16 Кудайбергенова А.И. «Президент Қ.Қ.Тоқаевтың «Тәуелсіздікбәріненқымбат» мақаласыжәнетарихшыларалдындағыміндет» // Круглый стол «Потомки великой степи» по статье Президента Республики Казахстана Касым-ЖомартаТокаева «Независимость превыше всего» в газете EgemenQazaqstan. В режиме онлайн на платформе ZOOM. Организаторы: АО «Алматинский технологический университет».27 января 2021 года, 16. 00 ч. Https://atu.edu.kz/archives/12530/
17 Кудайбергенова А.И. 1930-шы жылдары босқындарды қайтару мәселесінің көтерілуі// Республиканский круглый стол «Статья К. Токаева «Независимость превыше всего»: 1921-1922 гг. 100 лет голоду». 28 февраля 2021 г. – Костанай, 2021.
18 Кудайбергенова А.И.Ашаршылықмәселесініңстатистикалықмәліметтердегікөрінісі// Республиканская онлайн-конференция «Голод в Казахстане в начале 30-х годов: трагические уроки истории», 27 мая 2021 г. – Павлодар, 2021.
19 Уалтаева А.С. Население Казахстана в межпереписной период с 1926 по 1939 гг. // Республиканский круглый стол на тему: «Беженцы голодомора 30-х годов ХХ века в Казахстане: новые источники и исследования» / Организаторы: ИИЭ им. Ч.Ч. Валиханова, Костанайская областная универсальная научная библиотека им. Л.Н. Толстого (28 мая 2021 г., г. Костанай). – Костанай, 2021.

Қорытынды
Алынған нәтижелер: Отандық және шетелдік мұрағаттарда, кітапханаларда материалдар жинақталды, зерттеудің тарихнамалық және деректік базасы құрылды.
Жарияланды: нөлдік емес импакт-факторы бар шетелдік және отандық рецензияланатын журналдарда (БҒСБК ұсынған) 7 (жеті) мақала және басылымға жіберілген 1 мақала; басқа да ғылыми басылымдарда – 3.
2 (екі) республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция және 2 (екі) дөңгелек үстел ұйымдастырып, өткізілді.
1930 жылдардағы ашаршылықтың куәгерлері мен олардың ұрпақтарының ауызша тарихтарын жинау үшін жоспарланған далалық экспедициялар кезінде ақпарат берушілерден сұхбат алу үшін сауалнама құрастырылды.
Ашаршылыққа қатысты тарихи-этнологиялық далалық материалдар зерттеліп, өңделді. Орта Азия республикалары және Ресейде аштықтан зардап шеккен халықты орналастырудың ерекшеліктері ашылды.
2021 жылғы 8 қазанда өткен республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдарының жинағы жарияланды: «Қазақстандағы ХХ ғасырдың 30-шы жж. басындағы ашаршылық және қазақтардың көршілес аумақтарға мәжбүрлі көші-қоны: зерттеу мәселелері» = «Голод начала 30-х гг. XX века в Казахстане и вынужденные миграции казахов на сопредельные территории: проблемы исследования»: респ.-тәжірб. конф. мат-ры./ Құраст. Құдайбергенова А.И., Қозыбаева М.М., Байдалы Р. – Алматы: Литера-М, 2021. – 296 б. – Қаз., орыс.
Орындаушылармен ғылыми нәтижелерді апробациялау конференцияларда баяндамалар жасау арқылы да жүзеге асырылды – 30 (оның ішінде 11 жарияланды, 19 баяндамамен қатысты); БАҚ-тағы мақалалар мен сұхбаттар -24.
Нәтижесінде жарияланған: рецензияланатын шетелдік және отандық импакт-факторы нөлдік емес журналдарда (БҒСБК ұсынған) – 7, басқа ғылыми журналдарда – 3; республикалық конференциялар мен дөңгелек үстелдер жинақтарында – 11 мақала, Бұқаралық ақпарат көздерінде – 24 (оның ішінде мақала – 13, сұхбат – 11).
Конференция материалдары жарияланды – 1.
Конференциялар мен дөңгелек үстелдерде баяндамалар – 19.

2022 ж. I жартысы

Орындаушы С.Н. Мамытова ХХ ғасырдың 30-шы жылдарында ашаршылық және мәжбүрлі көші-қон құрбандарының ұрпақтарымен кездесу және сауалнама жүргізді.
Жарияланымдар:
1 (бір) мақала citescoreжәне Ѕсориѕ базасы бойынша 75 (жетпіс бестен) кем емес процентилі бар рецензияланатын ғылыми журналға жіберілді: 1. Мамытова С. Н., Құдайбергенова А. и., Қозыбаева М. М. ХХ ғасырдың 30-жылдары Алтай мен Сібірге қазақтардың ашаршылық және мәжбүрлі “укочеки” трагедиясы тарихынан (Павлодар Ертіс өңірінің материалдарында) (процессте). // “Туваның жаңа зерттеулері” (Tuva-Asia). – Тува, 2022 (процесте).
КОКСОН ұсынған нөлдік емес импакт-факторы бар отандық басылымдағы 1 (бір) мақала:1. Құдайбергенова А.и. (бірлескен авторлықта). ХХ ғасырдың басындағы Орталық Қазақстандағы ашаршылық және оның әлеуметтік-демографиялық салдары. // Вестник КарГУ. – Қарағанды, 2022. №2 (баспада, журналдан анықтама бар).
БАҚ:
Исенов Ө. Меңдіқара ауданы ашаршылық жылдарында (ХХ ғ. 30-шы жылдары дала материалдары бойынша) / / Қостанай таңы, 2022, 31 мамыр.
Исенов Ө.И., Зулгариев Р. Д. ХХ ғ. 20-30 жж. Қазақстандағы ұйымдастыру мен ашаршылық бастықтары (откачевники) мәселесі: батырлық тарихнама. // “Байтұрсынов оқулары” халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – Қостанай, 2022 ж.
Исенов Ө.И.Ашаршылық жылдарынан жеткен әңгіме. // TAISOIGAN.KZ. (HTTP://TAISOIGAN.KZ). – 2022 ж.15 сәуір.
Сөз сөйлеу: 1 З.К. Құрманов қуғын-сүргін және ашаршылық мәселесі бойынша Қырғыз мұрағаттарының жай-күйі туралы. // Круглый стол на тему “Қазақжәнеқорғызхалықтарыңүркіншіліктері”, организованный Институт истории и этнологии им. Ш. Уәлиханов Күніне орай ” саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу. – Алматы, 27 мамыр 2022 ж.
Жұмыс жалғасатын болады.

Зерттеу тобының мүшелері:
Құдайбергенова Айжамал Ибрагимқызы, тарих ғылымдарының докторы, қауымдастырылған профессор, жоба жетекшісі.
3 монография, 230 ғылыми мақаланың авторы. Қазақстанның тарихи демографиясы және XX-XXI ғғ. отандық тарихтың өзекті мәселелері бойынша маман оның жетекшілігімен 2 тарих ғылымдарының кандидаты, 1 Phd докторы және 3 Тарих магистрі қорғалды. “Қазақстан Республикасының ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін” төсбелгісінің иегері (2018).
Жобадағы жұмыс: ғылыми жобаны басқару және үйлестіру. Жоғары рейтингті ғылыми журналдарда мақалалар жариялау, ұжымдық монографияны, зерттеу тақырыбы бойынша құжаттар жинағын және конференция материалдарының жинағын дайындауға қатысу. Жоба тақырыбы бойынша жазбаша құжаттарды жинаумен, көшіп-қонушылармен сұхбат және сауалнама жүргізуге, материалдарды талдау мен жүйелеуге, сондай-ақ ғылыми еңбектерді жариялауға қатысумен айналысатын болады. Жоба бойынша есептер дайындау.

Рауан Байдалы Жомартұлы– философия докторы, қауымдастырылған профессор м.а., 40 жаста, еңбек өтілі 15 жыл, жоба жетекшісі.2 оқу құралының, 40-тан астам ғылыми мақалалардың авторы. ХХ ғасырдың 30-шы жылдарындағы ашаршылық және саяси қуғын-сүргін мәселелерімен маманданған.Омбы мемлекеттік педагогикалық университетінде және А.С. Пушкин атындағы Ленинград мемлекеттік университетінде КСРО тарихының 20-50 жылдардағы мәселелерін зерттей отырып, ғылыми-педагогикалық тәжірибеден өтті. Жұмыстың бағыты мен сипаты-бас ғылыми қызметкер, осы ғылыми жобаны басқару және үйлестіру. Ғылыми журналдарда мақалаларды жариялау және мұрағаттық құжаттар жинағын және ұжымдық монографияны дайындауға қатысу. Жоба шеңберінде жоба тақырыбы бойынша мұрағаттық құжаттарды жинаумен, материалдарды талдау және жүйелеумен, сондай-ақ ғылыми еңбектерді жариялаумен айналысатын болады.

3. Курманов Зайниддин Карпекович – тарих ғылымдарының докторы, профессор, Қырғыз Республикасының еңбек сіңірген білім қызметкері, 66 жаста. Жалпы ғылыми-педагогикалық өтілі 48 жыл. Ғылыми қызығушылығы: Қырғызстан мен Қазақстан тарихы (Алаш қозғалысы, ұлттық-мемлекеттік құрылыс, 1930-шы жж.аштық, қуғын-сүргін), Қырғызстандағы және кеңес дәуірінен кейінгі Орталық Азия елдеріндегі парламентаризм және партиялық құрылыс институтының дамуы. 45 кітап пен кітапшаның, соның ішінде бірлескен авторлықта 250-ден астам ғылыми жарияланымдардың, БАҚ-та 2 мыңнан астаммақалалар, радиохабарлардың авторы, телеарналарда сұхбаттар берген және 3 – деректі фильмге тарихи кеңесшісі болған. 25 елде ғылыми және халықаралық конференцияларда сөз сөйледі. Бірқатар халықаралық конкурстардың жеңімпазы. Ресейде, Англияда, Швецияда, Қазақстанда және Германияда шетелдік жарияланымдары бар.
   Жұмыстың бағыты мен сипаты – бас ғылыми қызметкер, Қырғызстан аумағындағы саяси қуғын-сүргін тарихын зерттеу, сілтемелілігі жоғары рейтингілі журналдарда мақалалар жариялау және мұрағаттық құжаттар жинағын дайындау, ұжымдық монографияның бір бөлігін дайындауға қатысу, ғылыми журналдарда ғылыми мақалалар мен мақалаларды БАҚ-та жариялау.
4. Мамытова Сауле Насеновна-тарих ғылымдарының докторы, қауымдастырылған профессор-56 жаста, еңбек өтілі 33 жыл, жобаның жетекші ғылыми қызметкері, 3 монографияның, ҚР БҒМ ұсынған 1 оқу құралының, 170-тен астам ғылыми мақалалардың авторы. Жұмыстың бағыты мен сипаты – жетекші ғылыми қызметкер, жоба тақырыбы аясында мұрағаттық және кітапханалық қорлар бойынша материалдарды жинау және өңдеу, жоғары рейтингті журналдарда ғылыми мақалаларды жариялау, мұрағаттық құжаттар жинағын дайындауға қатысу. Жоба аясында зерттелетін мәселе бойынша материалдарды жинаумен, ғылыми өңдеумен айналысатын болады. Ғылыми мақалалардың жарияланымдарын, сондай-ақ монографиялар бөлімін дайындауға қатысу жоспарлануда.
5. Қозыбаева Махаббат Мәлікқызы – PhDдокторы, 60-тан астам ғылыми мақалалардың авторы (оның ішінде Scopus және Web of Science деректер базасында индекстелген рецензияланған ғылыми жарияланымдардағы 7 мақала (индекс h=2), COXON ұсынған рецензияланған шетелдік және отандық басылымдардағы 20 мақала), 5 оқу құралы , 4 монографияның бірлескен авторы, 2 архив құжаттары жинағын құрастырушы. Дарынды жас ғалымдарға арналған Қазақстан Республикасының Мемлекеттік ғылыми стипендиясының иегері.
   Жұмыстың бағыты мен сипаты – Жетекші ғылыми қызметкер, Ресейдегі зерттелетін мәселелер бойынша мұрағаттық материалдарды жинау, ғылыми мақалаларды дайындау және жариялау. Жоба аясында қазақтардың Ресейде болу мәселесі бойынша зерттелетін мәселелер бойынша мұрағаттық және жазбаша материалдарды жинаумен және өңдеумен айналысатын болады, ұжымдық монографияның жеке бөлімін әзірлеуге және материалдар жинағын, ғылыми мақалаларды, соның ішінде жоғары импакт-факторлы және БАҚ-та ғылыми-танымал мақалаларды жариялауға қатысады. Жоба барысында Халықаралық ғылыми конференцияларға қатысады. Мұрағаттық құжаттар жинағын дайындауға қатысады.
   6.Исенов Отеген Ихсанович,60 жаста. Ғылыми-педагогикалық жұмыс өтілі 28 жыл. Тарих ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор. «ЖОО-ның үздік оқытушысы – 2014». 2 монографияның, 4 оқу-әдістемелік құралдың және отандық және шетелдік журналдарда жарияланған 75-тен астам ғылыми мақалалардың авторы. Жұмыстың бағыты мен сипаты – Жетекші ғылыми қызметкер, Қазақстан мен Түркменстан мен Өзбекстанда зерттелетін мәселелер бойынша мұрағаттық материалдарды жинау және өңдеу. Аралық және қорытынды есептерді жазу. Жоба аясында Қазақстан мен Орталық Азия елдерінде зерттелетін мәселелер бойынша мұрағаттық және жазбаша материалдарды жинау және өңдеумен айналысатын болады, ұжымдық монографиямен ғылыми және ғылыми – танымдық мақалаларды дайындауға қатысу жоспарлануда.
6. Байкулов Тунгышбек Сейсенұлы–78жаста, еңбек өтілі 43жыл, жобаның жетекші ғылыми қызметкері. Кеңес тарихы кезеңінің маманы. 30 мақала мен екі кітаптың авторы.Жұмыстың бағыты мен сипаты – Жетекші ғылыми қызметкер, Аштықты көргендердің естеліктерін жинауға қатысып, ҚР журналдарына ғылыми мақалалар жариялайды, кітапхана, архив қорларындағы материалдарды жинау, өңдеумен айналысатын болады. Жоба аясында аштықтың куәгерлері естеліктерін жинап оны ғылыми өңдеумен айналысады. Ғылыми мақалаларды дайындау, жариялау сондай-ақ монографияның Қырғызстан бойынша бөлімін дайындауға қатысу жоспарлануда.
   Көбеев Рүстем Жайлыбайұлы. PhD докторант, тарих магистрі.
   Түйіндеме.20-дан астам ғылыми жарияланымның авторы, жобаны орындаушы.
   Жобадағы жұмыс: ғылыми мақала дайындау үшін зерттелетін мәселелер бойынша мұрағаттық материалдарды жинау және өңдеу.Зерттелетін мәселе бойынша материалдарды жинау, ғылыми өңдеу, жоғары импакт-факторы бар ғылыми мақалаларды жариялау, есеп, жинақ және Ұжымдық монография дайындау.
   Бекенова Алмагүл Арапханқызы.
   Түйіндеме. 5 ғылыми жарияланымның авторы. Ғылыми бағыты: кеңестік және қазіргі кезеңдегі Қазақстан тарихы, күнделікті өмір тарихы, этнология.
   Жобадағы жұмыс: ғылыми мақала дайындау үшін зерттелетін мәселелер бойынша мұрағаттық материалдарды жинау және өңдеу. Зерттелетін мәселе бойынша материалдарды жинау, ғылыми өңдеу, есепті, жинақтарды және ұжымдық монографияны дайындау.