Қазақстан Республикасының ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті

Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты

Ключевые слова: МИГРАЦИЯ, ЭМИГРАЦИЯ, КАЗАХСТАНСКИЙ КАСПИЙ, АТЫРАУ, ЖАЙЫК, ВОЛГА, УРАЛ, ЖЕМ, НАЦИОНАЛЬНО-ОСВОБОДИТЕЛЬНОЕ ДВИЖЕНИЕ, РОССИЙСКАЯ ИМПЕРИЯ, АСТРАХАНЬ, ТУРКМЕНЫ, ОТНОШЕНИЕ МЕЖДУ КАЗАКАМИ И КАЗАХАМИ, МАНГИСТАУ, ФОРТ-ШЕВЧЕНКО, УСТЮРТ, КАРА-БУГАЗ-ГОЛ,  НАРЫН, УСТНАЯ ЛИТЕРАТУРА, ЭТНОГРАФИЯ, ТОПОНИМИКА, ОНОМАСТИКА.
Объект исследования: Каспийский регион-сегодня играет особую роль в политическом, социально-экономическом плане в развитии мирового сообщества. Бурное развитие нефтяной промышленности, в конце ХХ века привело к активизации в освоении Каспийского региона ведущими государствами мира. Сегодня, как мы видим к Каспий огромное влияние имеет не только Россия, но и США, Европейские страны, а также приближенные страны как Республики Казахстан, Азербайджан, Туркмения и Иран. Исходя из этого и учитывая внимания мирового сообщества Казахстан активно участвует в решении проблем Каспия. Одним из главных проблем Каспия является разделение границ между приграничными государствами. В этом плане исследование истории Каспия решало бы важную задачу. Целью исследования является не только решение проблем истории Казахстанской части Каспия, но и выявление новых источников, документов, материалов в истории всего Каспия. Основные документы хранятся в архивах Российской Федерации, Республиках Иран, Азербайджан, Туркмении и в других государствах. Поэтому исследование должно выполняются в сопредельных государственных архивах.
Цель исследования: исследования белых пятен истории Прикаспия.
Методы исследования: Научно-исследовательская работа основано на методы сравнительного анализа, логики, критического мышления исторических фактов, научного анализа и др.
Полученные результаты: Были изучены материалы архива г.Астрахань, Оренбург, Алматы, Кзылорда и выявлены исторические данные по регионам Каспий.
Степень внедрения: Материалы по проекту опубликованы в монографии, учебных пособиях, сборниках международной, республиканской, региональной, областной конференции.
Область применения: Выработанные концепции в ходе выполнение научно-исследовательской работы могут быть использованы историками, краеведами, исследователями, стажерами, аспирантами и студентами обучающихся по специальности истории. Результаты работ могут быть использованы при подготовке различных научных работ, лекции, спецкурсов и семинаров.
Монография
1 Мұқтар Ә. Қазақ мұнайының тарихы. Алматы 2006.
2 Ахмет А. К. Қаратай хан. – Алматы. 2007.
3 Мұқтар Ә.Қ. Тарих тұңғиығындағы тұлғалар. Алматы, Арыс, 2008
4 Нығмет  Ғ. Солтүстік Каспий жағалауындағы өлік қатынасы. Атырау, 2008.

Мақалалар мен баяндамалар
1 Мұқтар Ә.Қ. Атырау университеті Қазақстан ғылымында //Алтын Орда, №9 (319), ақпан-наурыз 2006
2 Мұқтар Ә.Қ. Сырым батыр тарихы айқындалды ма? // Ана тілі, №41, 12 қазан 2006
3 Мұқтар Ә.Қ. XVIII-XIX ғғ. Қазақ тарихының құнды деректері (Мәскеу және Орынбор мұрағаттары бойынша) // Қазақстан мұрағаттары, №2, 2006
4 Мұқтар Ә.Қ. Абылай хан тарихындағы ақтаңдақтар /Таным таразысында. Жинақ. Атырау, 2006
5 Мұқтар Ә.Қ. Сырым Датулы бастаған қозғалысты жаңаша пайымдау //Білім шыңы, №01, 2006
Тұрдалиев Ә.О. Атырау өңірі химия өнеркәсібі тарихының кейбір мәселелері (1946-1990 жж.) //Х.Досмухамедов ат. Университет Хабаршысы, №1, 2006
Тұрдалиев Ә.О. «Саранжап» күйі хақында // Х.Досмухамедов ат. Университет Хабаршысы, №1, 2006
Тұрдалиев Ә.О. Солтүстік Каспий өңіріндегі қазақ-қалмақ халықтары арасындағы балық аулау саласындағы байланыстар (XIX және XX ғғ. бас кезі) //Х.Досмухамедов ат. Университет Хабаршысы, №2, 2006
Тұрдалиев Ә.О. Университет «Хабаршысына» 10 жыл //Х.Досмухамедов ат. Университет Хабаршысы, №2, 2006
Тұрдалиев Ә.О. Халықаралық білім мен ғылым кеңестігі шеңберіндегі байланыстар – еліміздің болашаққа барар жолы //Х.Досмухамедов ат. Университет Хабаршысы, №2, 2006
Тұрдалиев Ә.О. Балық кәсіпшілігінің тарихынан //Х.Досмухамедов ат. Университет Хабаршысы, №2, 2006
Тұрдалиев Ә.О. Қазан төңкерісі және Азамат соғысы жылдардағы Қазақстандағы қоныс аударушылар мен жергілікті халық арасында қалыптасқан жағдай /Таным таразысында. Жинақ. Атырау, 2006
Нығмет Ғ.Н. Үрейлы  жылдар жаңғырығы //Ақ жайық, 1 маусым 2006
Нығмет Ғ.Н. Атыраудын болат магистралы /Таным таразысында. Жинақ. Атырау, 2006
Сармурзина Н. Революцияға дейінгі Астрахандық балықшы қазақтар өмірі //ҚазҰУ Хабаршысы, №3 (42), 2006
Ахмет А. Алғашқы мұрағат үйі //Қазақ тарихы, №3, 2006
Ахмет А. Атырау облысы мұрағаты тарихынан /Таным таразысында. Жинақ. Атырау, 2006
1 Мұқтар Ә.Қ. Біз білетін Мұрақаң. Жалындап өткен жас ғұмыр./ Құрас. М.Диарова, Атырау: Ақ Жайық, 2007.
2 Мұқтар Ә.Қ. Абылай хан тарихындағы ақтаңдақтар немесе Абылай мен Әбілқайырды бір-біріне қарсы қою шындыққа жанаспайды. / Қазақ тарихы, 2007. – №3.
3 Мұқтар Ә.Қ. Ежелден атам-Каспий, анам-Жайық. /Ана тілі, 19 шілде 2007.
4 Мұқтар Ә.Қ. Батыр тарихы./ Орал өңірі, 24 шілде 2007.
5 Мұқтар Ә.Қ. Тарихи тұлға, жаңаша пайым./ Алтын Орда, 8-14 қараша, 2007.
6 Нығмет Ғ.Н. М.Шоқай жат жерге Ракөштен аттанған./ “Қайнарбұлақ” – “Исламнұр” баспасы, таралымы 1000 дана. Алматы, 2007.
7 Нығмет Ғ.Н. Солтүстік Каспий (Қазақстандық жағалауына) Кеңес үкіметінің тұңғыш мұз үсті ғылыми-зерттеу экспедициясы (Жаңбай-Бозащы-Атырау) /Ақ жайық, №4 25 қаңтар 2007.
8 Нығмет Ғ.Н. Байсалды басшы, сұңғыла ғалым еді – Зұлқарнай Алдамжар. /Еске алу кітабы, «Арыс» баспасы, Алматы, 2007.
9 Нығмет Ғ.Н. Қазақ жеріндегі қанды қақпан алғаш Атырауда пайда болған ба? /«Алтын Орда», 6 маусым, №22, 2007.
10 Нығмет Ғ.Н. Тұрбаларды түйемен тасытқан Хайрош. Атырау облысының іргетасын қалағандардың бірі болған. / «Алтын Орда», №38, 26 қыркүйек, 2007.
11 Тұрдалиев Ә.О. Кеңес Өкіметі қоныс аудару саясатын жүргізуші ұйымдардың жасақталуы және заңдастырылуы тарихынан (1917-1922 жж). / Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекттік  университеті “Хабаршысы”. Гуманитарлық ғылымдар сериясы. № 1(8) 2007.
12 Тұрдалиев Ә.О.  Қалмақ елі мұрағаты құжаттары Қазақстан тарихы дерек көздері  ретінде  (РФ Қалмақ Республикасы Орталық мемлекеттік мұрағаты деректері негізінде). / “Қазақстан мұрағаттары” журналы. №3. 2007.
13 Тұрдалиев Ә.О. Средневековые города Прикаспийского региона  – торговые центры Великого шелкового пути. / Сборник статей –Атырау 2007.
14 Ахмет А.Қ. «Орынбор мұрағатындағы Қазақстан тарихына қатысты қорлар». /«Қазақ тарихы», №2, 2007.
15 Ахмет А.Қ.  Сен, оны ұмытпа. / «Алтын  Орда», 10 мамыр, 2007.
16 Ахмет А.Қ. Жадымызда жүрер ұстаз. / Зұлқарнай Алдамжар. Еске алу кітабы. –Алматы, «Арыс» баспасы, 2007.
17 Ахмет А.Қ. Қазақтан шыққан алғашқы қажылар. / «Алтын Орда», №25 21-27 маусым, 2007.
18 Ахметова Ұ.Т. Э.А.Эверсман Каспий өңірін зерттеуші. /  М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінің Хабаршысы. №3. 2007.
19 Ахметова Ұ.Т. Орынбор ғылыми мұрағаттық комиссиясындағы И.А.Кастаньенің қызметі. / М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінің Хабаршысы. №3. 2007.
20 Ахметова Ұ.Т. Орынбор ғылыми мұрағаттық комиссиясының құрылу тарихынан. 2007
21 Ахметова Ұ.Т. Русское Географическое Общество и Казахстан. /Калмыцкий государственный университет. Вестник. 2007.
22 Ахметова Ұ.Т. История создания и научная деятельность Оренбургской Ученой архивной комиссии (1887-1917гг.). / Калмыцкий государственный университет. Вестник. 2007.
23 Лұқпанов А.Ә. Потенциал института НПО в обеспечении социальной стабильности. / Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік  университеті “Хабаршысы”. Гуманитарлық ғылымдар сериясы. 2007
24 Лұқпанов А.Ә. История становления и развития экологических НПО в Казахстане. /М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті «Хабаршысы». 2007
25 Мұқтар Ә.Қ. Әлем таныған Алдамжар // Атырау, 2008, 28 ақпан
26 Нығмет Ғ. Тұңғыш төраға // Мұнайлы Астана, 2008, 15 ақпан
27 Мұқтар Ә.Қ. Мұнайшылар туралы монография. //Алтын Орда., 7-13 ақпан, 2008, 28 б.
28 Мұқтар Ә.Қ. Бөкенбай Батыр туралы не білеміз //Ана тілі, 2008, 14 наурыз
29 Мұқтар Ә.Қ. Жарас пұсырманұлы және азаттық күрестегі ұрпақтар сабақтастығы // Ақтөбе, 29 мамыр 2008 ж.
30 Ахметова У.Т. ХҮІІІ-ХІХ ғғ. қазақ елі және Ресейдің зерттеу қоғамдары // Еуразия гуманитарлық институты Хабаршысы. №1, 2008 ж.
31 Турдалиев А.У. Истоки торгово-экономических отнощении между Казахстаном и Россией // Вестник Прикаспия. Калмыцкий государственный университет. РФ г.Элиста. 2008г.
32 Мұқтар Ә.Қ. Ғылымда нақтылық қажет // Қазақ тарихы 2008, №4
33 Мұқтар Ә.Қ. Тұлға // Мұнайлы Астана 19 қыркүйек, 2008.
34 Мұқтар Ә.Қ. Махамбет ауданы Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында // Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің Хабаршысы № 10, 2008.
35 Мұқтар Ә.Қ. Сабыр Шарипов және мұнайлы Ембі // М.Өтемісов атындағы БҚМ Хабаршысы, 2008.
36 Каспий өңірі тарихы мәселелері. / Мұқтар Ә.Қ. ред. Атырау, 2008.
37 Тұрдалиев Ә.О. Қалмақтардың Солтүстік Каспий теңізі өңірі мен Еділ өзені жағалауларына қоныстануы // Каспий өңірі тарихы мәселелері. Ғылыми мақалалар жинағы. Атырау, 2008.
38 Тұрдалиев Ә.О. Средневековье города Прикаспийского региона-торговые центры Великого шелкового пути // Каспий өңірі тарихы мәселелері. Ғылыми мақалалар жинағы. Атырау, 2008.
39 Тұрдалиев Ә.О. Қазақстандағы І дүниежүзілік соғыс тұтқындары тарихынан // Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекетттік университеті «Хабаршысы», 2008.
40 Ахметова Ұ.Т. Қазақ тарихы және А.И.Добромыслов // әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университетінің Хабаршысы. Халықаралық қатынастар және халықаралық құқық сериясы. 2008
41 Ахметова Ұ.Т. Орынбор ғылыми мұрағаттық комиссиясы және арынғазы хан ұрпақтары // Қазақ тарихы 2008, № 2, Алматы – 2008, № 5-6.
42 Ахметова Ұ.Т. Тарихи деректерді жинақтаған ғылыми комиссия // Қазақстан мұрағаттары №1 (5) 2008.
43 Сабиров А.Р. Этнограф-ғалым Халел Арғынбаев – Каспий өңірін зерттеуші // Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті Хабаршысы, 2008.
44 Сабиров А.Р. Қазақ қолөнері – этнографиялық құндылық // «Қазақ тарихы» журналы, № 4 2008.

Оқулықтар, оқу құралы
1 Тұрдалиев Ә. Тәуелсіз Қазақстан. Атырау, 2006.
2 Тұрдалиев Ә. Атырау өңірі химия және мұнай химиясының даму тарихы: өткені, бүгіні және келешегі. Атырау, 2007
3 Муктар А.К. История Казахстана в источниках зарубежных архивов (по материалам гос архива Астраханский области). – Атырау, 2007.