Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты

1.Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстандағы тарих ғылымының даму динамикасына тарих ғылымы бойынша ғылыми кадрларды докторантурада даярлау жөніндегі деректер негізінде талдау жасалды (кемінде 10 түрлі ауыспалы). Орындаушылар Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстандағы тарих ғылымының даму динамикасын сараптап, Қазақстан тарихының әртүрлі бағыттары бойынша 85 ғылыми монографияны зерттеді. Талдау үшін докторантурада тарих ғылымы бойынша ғылыми кадрларды дайындау бойынша деректер, қорғалған 125 докторлық және кандидаттық диссертация пайдаланылды.

2. 2022 жылдың 31 мамырындажоба аясында «Қазақстанныңтарихғылымыныңаззерттелгенмәселелері» тақырыбында дөңгелек үстел өткізіліп, жинақ шығарылды. 

Қазақстанның тарих ғылымының аз зерттелген мәселелері. Дөңгелек үстел отырысының материалдар жинағы. 2-бөлім / Е.А. Әбілдің жалпы редакциясымен . – Алматы: Мемлекет тарихы институты, Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты. «Alma Baspa» ЖШС, 2022. – 208 бет. ISBN 978-601-7342-93-7

3. 2022 жылдың 2 маусымында Мемлекет тарихы институтында профессор, тарих ғылымдарының докторы Виктор Иванович Козодойдың қатысуымен «Қазақстан тарихының өзекті мәселелері» (https://e-history.kz/ru/news/show/33664/) атты ғылыми семинар өтті.

4. Базалық оқулық пен оқу-әдістемелік кешенін дайындау бойынша авторлардың қатысуымен дөңгелек үстел өткізілді (06.08.2022).

5. 2022 жылғы 17 маусымда өткізілген «Тәуелсіздік кезеңіндегі Қазақстан тарихын зерделеу: бағыттар, ізденістер және нәтижелер» Республикалық ғылыми-практикалық конференция шеңберінде Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстанның тарихи ғылымының даму динамикасын талдау бойынша зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу жүргізілді, жасалған жұмыс қорытындысы бойынша конференция материалдары жинағы жарық көрді: Тәуелсіздік кезеңіндегі Қазақстан тарихын зерделеу: бағыттар, ізденістер және нәтижелер. Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдар жинағы /Е.А.Әбілдің редакциясымен. – Алматы: «Alma Baspa» ЖШС 2022. – 304 бет. – қазақша, орысша, ағылшынша. ISBN 978-601-7342-94-4

6. Қазақстанның тарих ғылымының көрнекті өкілдерімен кең көлемде сұхбат алудың тереңдетілген әдістерін қолдана отырып, социологиялық сауалнамалар жүргізілді. Сауалнама әдісімен 100 адамнан сұхбат алынды, оның ішінде 51% – ғылым кандидаты, 24% – ғылым докторы, 23% – PhD.

Қазақстанның жетекші ғылыми сарапшыларынан сұхбат алу үшін Қ.Ғ. Ақанов Өскеменге ғылыми сапармен барып, онда 6 сарапшыға сауалнама жүргізді. 2022 жылғы 7 қазанда  «Қазақстан тарихы ғылымы әлеуметтану призмасында» атты ғылыми семинарда Мемлекет тарихы институтында (Астана қ.) социологиялық сауалнамалар мен сұхбаттардың нәтижелері мен талдаулары талқыланды.

7. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан тарихы бойынша жүзеге асырылған 114 ғылыми жоба сараланды. Олардың көпшілігі «ҰМҒТСО» АҚ ғылыми-зерттеу жұмыстары (ҒЗЖ) туралы алынған есептер (электрондық көшірмелер, әрқайсысы бойынша жалпы мазмұн көлемінің 30% – нан аспайтын) негізінде «ҰМҒТСО» АҚ ережесіне сәйкес зерттелді. «Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан тарихы бойынша жүзеге асырылған ғылыми жобаларды талдау» (15 қыркүйек 2022 ж.) тақырыбында сараптамалық ғылыми семинар өтті.

8. Іссапарлар: Қалиев Ж.Н., Енсенов Қ.А. (екі рет), Рыскилдин А.Х. (екі рет), Қашқымбаев А.Н., Қалыбекова М.Ч., Кочиев Э., Аяған Б.Г., Уалтаева А.С., Габдуллина А.Ж. жұмыс тобының орындаушылары  Мәскеуге, Алматыға, Варшаваға (Польша), Қызылордаға, Қостанайға, Ташкентке, Өскеменге және т.б. іссапарлармен барып, құжаттар мен материалдарды анықтады, сауалнамалар мен сұхбаттар жүргізді.

9. Монографияның қолжазбасы дайындалды: 

– Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан тарихы ғылымы: тарихнама проблемалары. Ұжымдық монография. Е.А. Әбілдің жалпы редакциясымен. – Алматы, ТОО «Alma Baspa», 2022. – 480 бет. ISBN 978-601-7342-92-0

Монография 6 тараудан тұрады, материалдарға сын пікірлер алынды.

10. 2022 жылғы 21 қазанда «Егемендік декларациясы – Тәуелсіздіктің бастаулары» атты республикалық дөңгелек үстел өтті, онда аталған монографияның тұсаукесері өтті.

11. Әзірленген және жұмыс істеп тұрған 10 айнымалы деректер қорының негізінде Қазақстан тарихының ең нашар зерттелген немесе зерттелмеген мәселелері анықталды: «Қазақстан тарихшылары» деректер қоры бағдарламасының шеңберінде: «Ғылыми негізделген Қазақстанның қазіргі заманғы тарих ғылымының қалыптасу тұжырымдамасы» құрылды. (1. Аты-жөні, 2. Туған күні, 3. Ғылыми дәрежесі, 4. Ғылыми атағы, 5. Оқу орны, 6. Жұмыс орны, 7. Диссертация коды/мамандығы, 8. Диссертация тақырыбы, 9. Ғылыми қызығушылықтарының бағыты (үшеу), 10. Ғылыми өлшемдік деректер қорындағы профильге сілтемелер. ҚР ҒЖБМ ҒК Мемлекет тарихы институтының тарихшы ғалым – қызметкерлерінің 32 деректік базасы өңделіп, қалыптастырылды, ары қарай толықтырылатын болады. Толық мәліметтер базасы қалыптастырылғаннан кейін http://data-historians.kz/ электронды деректер базасына деректерді енгізу жоспарлануда. (офлайн және одан әрі онлайн форматта).

12. Жоғары оқу орындарында ұлттық тарихтың негізгі мәселелері жинақталып, ұсынылды, олар жарияланған оқулықта үш тілде көрініс тапты:

– Қазақстан тарихы. Жоғары оқу орындарына арналған оқулық / Е.А. Әбілдің жалпы редакциясымен. – Алматы: Мемлекет тарихы институты, Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты, «Alma Baspa» ЖШС, 2022. – 436 бет. ISBN 978-601-7342-96-8

– История Казахстана. Учебник для высших учебных заведений / Под общей редакцией Е.А. Әбіл. – Алматы: Институт истории государства, Институт истории и этнологии имени Ч.Ч.Валиханова, ТОО «Alma Baspa», 2022. – 436 с. ISBN 978-601-7342-91-3

– History of Kazakhstan. Text book for higher educational institutions / Edited by E.A. Abil. – Almaty: Institute of State History, Institute of History and Ethnology named after Sh. Valikhanov. 2022. – 400 p. ISBN 978-601-7342-97-5

13. Жұмыс дөңгелек үстел материалдарының жарияланған жинағында да көрініс тапты.

– Жоғары оқу орындарында Қазақстан тарихын оқыту. Дөңгелек үстел отырысының материалдар жинағы. 1-бөлім / Е.А. Әбілдің жалпы редакциясымен. – Алматы: Мемлекет тарихы институты, Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты, «Alma Baspa» ЖШС, 2022. – 200 бет. ISBN 978-601-7342-95-114.

14. ЖОО-ға арналған «Қазақстан тарихы» оқулығы үшін ПОӘКшығарылды.

15. «2021-2022 жылдарға арналған Қазақстандағы қазіргі заманғы тарих ғылымын қалыптастырудың ғылыми негізделген тұжырымдамасын әзірлеу» OR11465459 ЖТН жобасын іске асыру нәтижелері туралы талдамалық есеп» дайындалды және жарияланды. (Алматы: Мемлекет тарихы институты, Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты, 2022. – 46 б.). Аналитикалық есептің құрылымы келесі бөлімдерді қамтиды:

1) Web of Science, Scopus деректер базасы және Ресей ғылымының дәйексөздік индексінің негізі бойынша Қазақстандағы қазіргі тарих ғылымының жағдайын талдау (ғылыми өлшемдік)

2) Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстандағы тарих ғылымының даму динамикасын талдау

3) Қазақстанның тарих ғылымының көрнекті өкілдерінің кең көлемдегі социологиялық сауалнамалары мен терең сұхбаттар әдістерін пайдалана отырып, тарих ғылымының әлеуметтануын зерттеу

4) Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан тарихы бойынша жүзеге асырылған ғылыми жобаларды талдау

5) Қазақстан тарихының аз зерттелген немесе зерттелмеген мәселелерін анықтау

Қосымшада «Қазақстанның қазіргі заманғы тарих ғылымының қалыптасу тұжырымдамасы» берілген. Тарихи ғылымды одан әрі дамыту бойынша ұсынымдар әзірленді, 26 ұсынымның ішіндегі ең маңыздылары: мемлекеттік деңгейде мектеп және ЖОО оқулықтарын бағалау және бекіту жөніндегі сараптамалық комиссия құру мүмкіндігі, ЖОО және жалпы білім беретін мектептер оқытушыларын қатаң іріктеу мен аттестаттауды қамтамасыз ету, жаңа экспедициялар мен зерттеулер жүргізуді қаржыландыруды ұлғайту мүмкіндігін қарастыру болып табылады,

бізде және шетелде бар Қазақстан туралы тарихи материалды жіктеу, ғылыми ынтымақтастықты, халықаралық ынтымақтастықты одан әрі дамыту, пәнаралық зерттеулерді дамыту, жас ғалымдардың жарияланымдық қызметін жандандыру, ұлттық дәйексөз индекстерін құру.

16. Орындаушылар келесі нәтижелерді сынап көрді және жариялады:

Web of Science және СКОПУС базасына кіретін ғылыми басылымдағы мақала:

1) Лапин Н.С. Шериязданов Б.Р., Аканов К.Г. Основные проблемы современной исторической науки (по материалам опросов казахстанских экспертов) // Вопросы истории. 2022. №: 8-1 Страницы: 259-268; ISSN: 0042-8779 eISSN: 1938-2561 (Web of Science: JCR – 0.41 (2021), Q3 in category Arts & Humanities Citation Index (AHCI).

2) Karassayev, G., Kenzhebayev, G., Aminov, T. Duisen, S. , & Shukeyeva, A. Relations between the Republic of Kazakhstan and Kazakhs abroad (1991-2000)  // Migration Letters, 19(5), (2022). P. 687–694. DOI: https://doi.org/10.33182/ml.v19i5.2438 (Процентиль: 67, миграция-Q2)

ҚР ҒЖБМ БҒСБК тізіміне енгізілген журналдағы 2 мақала:

1) Ауанасова Ә.М., Көшенова Ғ.И., Бижанов А.С., Оразаев С.Б. Қазақстанда тарих ғылымының тұжырымдамасын қалыптастыруда Орталық Азиядағы футувва қозғалысы мен ахилик институтының алғышарттарын зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері  // Вестник Карагандинского университета им. Е.А. Букетова. – 2022. – №2 (106). – С.43-54. DOI 10731489/2022Hph1.

2) Багдатова С.А. «Актуальные проблемы истории Казахстана» / https:// e-history.kz/ru/news/show/33665/

3) Жұмағалиев Д.А., Арынова З.Қ. «Отандық тарихшылардың Қазақстандағы аса маңызды тарихи тұлғаларды қабылдауы мен бағалауы (әлеуметтік зерттеу нәтижелері бойынша)» в электронном журнале «edu.e-history.kz». Volume 2 Number 30 (2022). С. 81-95. https://DOI.org/10.51943/2710-3994.2022.2.79;

4) Уалтаева А.С., Уалтаев М.Д. Проблемы и перспективы новых форм занятости в условиях цифровизации //Отан тарихы 2022. – №3. С. 165-174. DOI 10.51943/1814-6961_2022_3_165.

5) Калиева М.Ш. Реализованные научные проекты в системе изучения истории Казахстана за годы независимости // Вестник КазНПУ им. Абая. Серия исторические и социально-политические науки. – 2022. – № 3 (74). – С.122-132.

6) Yensenov, K., Naimanbayev, B., Orazbakov, A., Nurbekova, R., & Bulgynbaeva, A. Rehabilitation of deportees to Kazakhstan  //Migration Letters, 19(5), (2022). 667–676. DOI: https://doi.org/10.33182/ml.v19i5.2342 (Процентиль: 67, миграция-Q2).

РҒДИ деректер базасының журналындағы 1 мақала:

1. Арынова З.К., Джумагалиев Д.А. Восприятие и оценка ключевых исторических событий видными историками Казахстана (по итогам социологических исследований) //Научный альманах Центрального Черноземья: теоретический и научно-практический журнал. – 2022. – №1-10.– С. 173-179;

Халықаралық конференциялар жинақтарындағы мақала- Дүйсен С.Ж. Қазақстанның қазіргі заман тарихы және оны кезеңдеуге қатысты отандық ғалымдардың кейбір пайымдаулары // ҚР БҒЖМ ҒК Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ. «Лев Гумилев және Ұлы Дала» XIX Халықаралық Еуразия ғылыми форумының материалдары. 1- том. – Астана, 2022 жыл. – 600 бет. (322-324 беттерде). 2) Багдатова С.А. «Исторический анализ природно-климатических условий северной столицы Казахстана» / Материалы Международного научно-практического форума: «Историческая урбанистика Казахстана: актуальные вопросы теории и практики» на базе Университета КАЗГЮУ им. М.С. Нарикбаева. 22 апреля 2022.-С.112-124.