ПАН Николай Григорьевич

Институт ардагерлері

ПАН Николай Григорьевич – Тарихшы. 1928 жылы 23 қарашада Хабаровск өлкесінің Кур-Урмий ауданының Наумовка ауылында дүниеге келген.

1951 жылы С.М. Киров ат. ҚазМУ-дың тарих факультетін бітіріп, он жыл бойы Қостанай обл. Меңдіқара ауд. Боровской орта мектебінің мұғалімі, оқу меңгерушісі және директоры болып жұмыс істеді. 1964 ж. Ш.Ш. Уәлиханов ат. Тарих, археология және этнография институтының аспирантурасын бітіріп, институтта қалдырылды. 1965 ж. «Соколов-Сарыбай тау-кен байыту комбинатының құрылысы мен даму тарихы» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғады. Кеңестік Қазақстан тарихы бөлімінің кіші ғылыми қызметкері, 1969-1972 жж. – ҚазКСР ҒА Төралқасы жанындағы Ғылым және техника тарихы жөніндегі комиссияның ғылыми хатшысы, 1972-1986 жж. – аға, 1986-1995 жж. – жетекші, 1996-1999 жж. – аға ғылыми қызметкер. 1979-1995 жж. Қазақстан тарихы мәселелері бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын үйлестіру жөніндегі ҚазКСР ҒА Қоғамдық ғылымдар бөлімшесі Ғылыми кеңесінің ғылыми хатшысы болып жұмыс істеді.

Институттың партиялық ұйымының хатшысы, диссертацияны қорғау жөніндегі мамандандырылған кеңестің, «Знание» республикалық қоғамының әдістемелік кеңесінің мүшесі болды.

Ғылыми қызметтің негізгі мәселелері – Қазақстанның индустриялық даму және жұмысшы табының тарихы. Зерттеудің басты мазмұны өндірістік күштердің, өнеркәсіп салаларының даму динамикасының өзекті мәселелері, индустриялық кадрлардың сандық және сапалық құрамының қалыптасуы мен өзгеруі, олардың мәдени-техникалық деңгейі мен халық шаруашылығын дамытудағы рөлі болып табылады. Қазақстанда алғашқылардың бірі болып Қазақстандағы тарих ғылымының жаңа бағытын – фабрикалар мен зауыттар, өнеркәсіптік кәсіпорындар мен қалалар тарихының мәселелерін әзірлеуді бастады.

Халықаралық, бүкілодақтық және республикалық ғылыми конференциялардың қатысушысы (Мәскеу, 1979,1986, Минск, 1976, Кременчуг, 1986, Алматы, 1977, 1988 және т.б.).

«Тың және тыңайған жерлерді игергені үшін», «Ерен еңбегі үшін. В.И. Лениннің туғанына 100 жыл толуына орай», «Еңбек ардагері», «Тоғызыншы бесжылдықтың екпіндісі» белгісімен, Құрмет грамоталары мен дипломдарымен марапатталды.

Шығ.: Соревнование за коммунистический труд на Соколовско-Сарбайском комбинате. / В кн.: За коммунистический труд (материалы научной сессии). – А., 1963. – С. 73-8; К истории строительства Соколовско-Сарбайского горно-обогатительного комбината. // Известия АН КазССР, серия общ. наук. Вып.4, 1963. – С.43-53; К истории открытия Сарбайского и Соколовского месторождений железных руд // Вестник АН КазССР. 1964, № 12. – С.71-74; Соколовско-Сарбайский комбинат (исторический очерк). – А.: Наука, 1966. – 100 с.; 60-летие первой русской буржуазно-демократической революции (хроника) // Вестник АН КазССР. 1966, №1; Ударная стройка коммунизма // Ленин кичи, 1965; Город юности (О Рудном) // Ленин кичи, 1967, 1 мая (на корейском языке); В честь славного юбилея // Там же, 1967, 3 янв. (на корейском языке); Джезказган. // Народное хозяйство Казахстана. 1967, №7; История индустриализации КазССР. В двух томах. Сб. документов (один из составителей). – А.: Наука, 1967. – 438 с.; Герои социалистического труда – казахстанцы (очерки). Пятитомник. – Алма-Ата, 1969. Т.З. – С.347-460 (один из авторов); 06 изучении истории промышленных предприятий и городов // Известия АН КазССР. 1970, № 4. – С. 66-71; Крупный ученый и талантливый организатор // Ленин кичи, 1970, 20 октябрь; По плану В.И. Ленина. История строительства энергетической базы Казахстанского Алтая. – А., 1970. – 267 с. (один из авторов); Социалистическое строительство в Казахстане // Партийная жизнь Казахстана. 1966, № 12; Славные сыны и дочери корейского народа // Ленин кичи. 1968, 26 марта; Книга, освещающая полувековой путь развития культуры казахского народа // Изв. АН КазССР, сер. общ. 1968, № 5; Монография о Караганде // Индустриальная Караганда. 1971, 15 июля (в соавтор.); Ценная монография о железнодорожниках // Гудок, 1974, 21 февраля (в соавтор.); Рост индустриальных кадров рабочего класса в Казахстане. – А.: Наука, 1972. – 276 с. (один из авторов); Осуществления ленинских идей электрификации // Известия, 1978, № 5. -С. 81-82 (в соавтор); Подвиг ратный и трудовой // Агитатор Казахстана. 1979, № 21; Образование СССР – торжество ленинской национальной политики // Ленин кичи, 1972, декабрь (на корейском яз.); Мировая система социализма – ведущая сила современности // Там же, 1972, апрель; История КазССР. В пяти томах (с древнейших времен до наших дней). – А.: 1981. Т.5. – С. 202-218, 227-238 (один из авторов); Итоги и задачи научная разработки истории фабрик и заводов Казахстана и Средней Азии / В кн.: Рабочий класс страны Советов. – Минск, 1980. – С. 416-422; Великий Октябрь и рост национальных инженерных кадров в Казахстане / В кн.: Навеки вместе. – А., 1982. – С. 352-356; Конференция к 250-летию вхождения Казахстана в состав России // Вопросы истории. – М., 1982, № 4; Коммунистическая партия – авангард трудящихся (к 60-летию XII съезда РКП(б) // Ленин кичи, 1983, 15 апреля; 1 Мая – Международный праздник трудящихся. – Алма-Ата, 1983. – С. 25; Примерная тематика диссертационных работ, разработанных координационным научным советом Отделения общественных наук АН КазССР // Известия АН КазССР, 1982, № 5 (один из разработников и координатор); Книги по истории фабрик и заводов Казахстана // В кн.: История предприятий союзных автономных республик и регионов СССР. Историография проблемы. Сб. статей. – М., 1986. – С.138-146; Освещение в книгах по истории предприятий деятельности партийных организаций // В кн. по материалам Всесоюзной научно-практической конференции. – Кременчуг, 1986, – С. 78-80; Великий Октябрь и социально-экономический прогресс Казахстана. // Известия АН КазССР, 1987. Рецензия; Акай Нусупбекович Нусупбеков (к 80-летию со дня рождения) // Известия АН КазССР, 1989, №6. – С.85-86; Прогрессивная роль России в исторических судьбах народов Казахстана // Вестник АН КазССР. 1981, №10. – С.3-8 (в соавтор.); История рабочего класса Советского Казахстана. Трехтомник. Т.2. – А., 1988; Рабочий класс в период упрочения и развития социализма (1938-1960 гг.). – 462 с. (один из авторов и член. ред.); Г. Ким. Корейцы в братской семье народов Казахстана. – А., 1989 (рецензент); Советские корейцы Казахстана (энциклопедический справочник). – А., 1992. – 168 с. (один из авторов).

Әдеб.: Пан Николай Григорьевич // В кн.: Корейцы Казахстана в науке, технике и культуре. – А.: 2002. – С. 425-426; Пан Николай Григорьевич // В кн.: Корейцы в науке Казахстана. – А.: 1997. – С.122; Там же. – С.201 (на анг. яз.);Қазақстанның тарих ғылымы: Ш. Уәлиханов атынд. Тарих және этнология ин-ның 60-жылд. арн. – Алматы, 2005.

З. Төленова, А. Қали